De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

‘Naar de Chinees gaan’ wordt door veel mensen gezien als een familietraditie; hierbij is Babi Pangang een van de bekendste gerechten. Kenmerkend aan de Chinees Indische Restaurantcultuur is het samenkomen van drie culturen: de Indische, de Chinese en de Nederlandse cultuur. Vanaf het moment dat men een Chinees Indisch restaurant binnenkomt gaat men min of meer op reis. Het is een plek overgoten met Chinoiserie, een vanuit de Westerse blik op Azië geïnspireerde omgeving. Bij de Chinees Indische Restaurantcultuur zijn verschillende groepen betrokken: de restauranteigenaars, de chefs, de restaurantbezoekers en de afhalers. 

De restauranteigenaar is altijd in de zaak aanwezig en bouwt vaak een band op met zijn/haar klanten. De eigenaar zorgt ervoor dat het restaurant op orde is en dat het, in veel gevallen, 7 dagen in de week geopend is. De eigenaar is vaak ook degene die achter de afhaalbalie staat en in de zaak de klanten serveert.

De chef komt meestal vroeg in de middag naar de zaak om het eten voor te bereiden voor de avond. Zodra er een bestelling wordt opgenomen gaat deze via het ‘luikje’ naar de keuken. In de keuken voert de chef de bestelling uit en zodra het eten klaar is wordt het via het ‘luikje’ het restaurant ingeschoven.

Bij de restaurantbezoekers en de afhalers gaat er voor de beslissing om ‘naar de Chinees te gaan’ vaak een specifieke gebeurtenis af. Dit varieert van verjaardagen, ‘even snel’ maar wel goed eten, van geen zin hebben om zelf te koken, een avondje uit, een verhuizing, klussen in huis of overwerken. Het kenmerkende aan de menukaart is dat hij zowel specialiteiten van het huis bevat maar ook Chinese, Indische, Chinees-Indische en zelfs oer-Hollandse gerechten zoals frietjes voor de kinderen. Wat eveneens kenmerkend is dat het eten altijd vrij snel klaar is en dat je ‘veel voor weinig’ krijgt. Bij het afhalen wordt het eten ingepakt in grijs papier en vervolgens in een plastic tas gestopt. Voordat de bestelling aan de klant wordt gegeven wordt er altijd gevraagd of de klant ook wat gratis sambal erbij wil.

Beoefenaars en betrokkenen

De Stichting Meer dan Babi Pangang zet zich in om de Chinees Indische Restaurantcultuur te behouden en toekomst te geven. Men werkt daarbij samen met onder andere de Vereniging Chinese-Aziatische Horeca Ondernemers (VCHO). De overkoepelende functie van de Stichting is om de positie van de Aziatische gemeenschap in Nederland te versterken.

De consument is zich doorgaans niet van bewust van het erfgoed van de Chinees Indisch Restaurantcultuur maar een snelle berekening laat zien dat op jaarbasis ruim 12.000.000 mensen het Chinees Indisch restaurant bezoeken.

Geschiedenis en ontwikkeling

In 1911 kwamen de eerste Chinezen in Nederland, veelal als havenarbeiders. In de jaren 20 van de 20de eeuw opende vervolgens diverse Chinese eethuizen hun deuren. Zij serveerden authentieke Chinese gerechten om Chinezen in Nederland te voorzien van wat zij thuis aten. Na WOII en de onafhankelijkheid van Indonesië keerde het tij voor de Chinezen. Veel Indische migranten, Nederlandse militairen, Indische Nederlanders met Chinese achtergrond kwamen naar Nederland. De Chinese restauranthouders zagen hierin een nieuwe doelgroep en breidde hun menu uit met gerechten zoals saté en nasi goreng. De restauranthouders trokken Indische ‘kokkies aan om Indische gerechten te bereiden. De Chinezen plakten het woord Indisch achter Chinees en het Chinees Indisch Restaurant was geboren: een samengaan van drie culturen. In de jaren 80 ging 60% van de Nederlanders uit eten bij de Chinees, waarvan 30% minimaal 1x per maand. Het was voor vele Nederlanders de eerste ‘uit-eten-ervaring’. Gerechten als saté, nasi, bami en m.n. de babi pangang werden gemeengoed. Veel gerechten in de restaurants waren aangepast naar de smaak van de Nederlander. De Chinezen hebben zich van oudsher ook gericht op de afhaalmarkt, iets waarmee ze de eerste waren in Nederland.

De laatste decennia neemt het aantal Chinees Indische restaurants, met name in de grote steden, af dit komt onder andere doordat het doorgaans vrij zware en vette eten dat niet aansluit bij de groeiende behoefte aan gezond en licht eten en door de opkomst van vele met name fastfood gerelateerde Aziatische concepten. Daarnaast vormen ook het gebrek aan voldoende Chinese chefs en de wens van Chinese ouders op een ‘betere’ toekomst voor hun kinderen een reden waardoor het aantal restaurants terug loopt.

Borgingsacties

2021-2024

  • Door middel van het eigen online platform - meerdanbabipangang.nl - op een permanente plek kennis, doelen en borgingsacties delen om bekendheid en bewustwording te creëren.
  • De babi pangang 2.0 creëren, een recept om met het publiek te delen en dat samengesteld zal worden door 3 bekende Nederlandse chefs met verschillende culturele achtergronden.
  • Door het samenwerken met organisaties zoals Verhalenhuis Belvedère ervoor zorgen dat er doorlopend evenementen en activiteiten georganiseerd worden om het immaterieel erfgoed actief te blijven promoten en zichtbaar te maken.
  • Door onder andere volkskeukens te organiseren met een focus op de gerechten van de Chinees Indische Restaurants ervoor zorgen dat deze gerechten bewaard blijven.
  • Vereenvoudigde recepten van de gerechten uitdelen zodat mensen het eten zelf ook thuis kunnen maken, omdat de bewustwording niet alleen bij de Chinese gemeenschap geschapen moet worden, maar net zo goed bij de autochtone Nederlandse bevolking. 
  • De Nationale Babi Pangang-dag organiseren, audiovisuele producties maken en (online) verhalen delen, waarbij men mensen een handelingsperspectief wil aanbied en om het erfgoed beter zichtbaar te maken. 
  • In samenwerking met partners aandacht blijven vragen en lobbyen voor een beter wokakkoord, omdat de Aziatische horeca sinds het zogeheten wokakkoord dat in 2014 is gesloten zeer beperkt Chefs uit Azië te werk mag stellen.
  • Door middel van recensies/artikelen/recepten schrijven en delen van vegetarische alternatieven de consument attenderen op de vegetarische optie, omdat de smaak van de consument veranderd is.

Contact

Stichting Meer dan Babi Pangang
Amsterdam
Noord-Holland
Nederland
Website