De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

 De Strontweek bestaat uit de Strontrace, de Beurtveer, de Visserijdagen en het Liereliet. De Strontweek wordt ook wel de ‘oefening onder zeil’ genoemd.

De week wordt jaarlijks in de herfstvakantie georganiseerd en wordt vooraf gegaan door de aanbrengrace met pramen. De pramen voeren mest vanuit het Friese achterland aan die voor de Strontrace gebruikt wordt. Op vrijdag wordt voor de schooljeugd van Workum het Klompkezeilen georganiseerd.

In het eerste weekend vindt het Liereliet plaats, een festival waar muzikanten en zangers uit de hele wereld zeemansliederen ten gehore brengen en op zondag wordt een maritieme markt gehouden, waar ambachten worden gedemonstreerd.

Op maandag begint de Strontrace. Hierbij moet zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van zeilen, ‘bomen’ (het met stok voortduwen van het schip) of ‘jagen’ (het voort trekken vanaf de wal). Voor navigatie mag enkel een kaart en kompas gebruikt worden. De winnaars ontvangen de Zilveren Brijlepel. De route loopt via het IJsselmeer en Amsterdam naar Warmond. Op de terugweg wordt via Haarlem, het Noordzeekanaal en IJsselmeer gevaren en nemen ze bloembollen mee.

De Beurtveer komt van de oude manier van personenvervoer rond de Zuiderzee. De schepen gaan naar meerdere plaatsen rond het IJsselmeer, waarbij ze passagiers meenemen. Men is verplicht een aantal plaatsen aan te doen, in een willekeurige volgorde.

De Visserij wordt beoefend met de schepen als botters en jollen, die vroeger voor de visserij werden gebruikt. Met staande netten wordt op snoekbaars en baars gevist en de netten worden onder zeil uitgebracht en ingehaald. De vis wordt twee keer per week in Workum aangevoerd en door een veilingmeester verkocht.

De schepen kunnen gevolgd worden met een track en trace systeem. Sommige schippers passen de ervaring die ze opdoen ‘onder zeil’ buiten de Strontweek toe.

 

Beoefenaars en betrokkenen

Aan de Strontweek doen 30 tot 80 schepen mee, inclusief 29 voor de Visserij. Het aantal opvarenden is tussen de 600 en 750 personen.

Bij de markt en de start van de wedstrijden zijn ongeveer 1000 toeschouwers aanwezig en bij de verkoop van de vis ongeveer 200 mensen. De website wordt tijdens het evenement door ongeveer 10.000 bezoekers bezocht (www.strontweek.nl).

De Stichting Klompkezeilen organiseert dat, het Liereliet het zangfestival, de Vereniging Zeilvracht de Beurtveer en Strontrace en de Visserijvereniging Workum de Visserijdagen. De maritieme markt op zondag wordt door  het Zeilvaart College Workum zelf georganiseerd.

Vele overheden bij de Strontweek betrokken zoals gemeenten Sud West Fryslan, Haarlem, Urk, e.a.. Ook de provincies Flevoland, Zuid-Holland, Noord-Holland en Rijkswaterstaat, Waterpolitie van de Landelijke Eenheid, FUMO (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing), Wetterskip Fryslan.

 

Geschiedenis en ontwikkeling

De strontvaart werd begin 20e eeuw gestart om vruchtbare mest van Friesland naar de bollengronden te brengen. De visserij zoals die tijdens de Strontweek beoefend wordt is ontstaan in de 16e-17e eeuw. Op de verschillende schepen werd het werk verlicht door gezamenlijke zang van zeemansliederen, hiermee werd in goede samenwerking het zware werk verricht.

De mechanisatie in de 20ste eeuw leidde er toe dat het vervoer met zeilschepen steeds meer onder druk kwam te staan, dit speelde ook in de visserij een grote rol. In 1973 werd daarom door Reid de Jong in Workum de eerste Strontrace georganiseerd. Vijf schepen, met veelal jonge bemanningen, deden hier aan mee. Een jaar later werden ook de visserij en de beurtveer aan het evenement toegevoegd. De verschillende onderdelen groeiden hard, al snel namen er zo'n 70 tot 75 schepen deel aan de Beurtveer en de Strontrace. Een paar jaar later werd ook het maritieme muziekfestival aan het evenement toegevoegd. Sinds een aantal jaar is ook het Klompkezeilen een vast onderdeel van de Strontweek. Omdat er voor de visserij slechts 29 vergunningen verstrekt worden, wordt er geloot. In de loop der jaren zijn er wel veranderingen doorgevoerd die het varen gemakkelijker maken, zoals ‘lazy jack’ en ‘wishbone’ zeilen.

Borgingsacties

2022-2025

  • Jubileumfeest organiseren voor het 50-jarig jubileum (2023) en een boek uitbrengen. 
  • Meer jeugd proberen aan te trekken. 
  • Doorgaan met kennisoverdracht zoals bij de Visserij Vereniging Workum binnen de Stichting "Jonge Vissers onder Zeil" waar vele vaardigheden en technieken worden beoefend. Bijvoorbeeld netten boeten, scheepsonderhoud, navigeren, knopen etc. 
  • Sponsoren en bestuursleden werven. 
  • Doorgaan met werven van jeugd, o.a. door Stichting "Jonge Vissers onder Zeil" te ondersteunen. 
  • Contact houden met de lokale en landelijke vergunningverleners. Vooral de vissers krijgen steeds meer beperkingen door het ministerie opgelegd. 
  • Meer aandacht genereren voor zeilende beroepsvaart als interessant voor de toekomst. In de wereld komen steeds meer zeilende vrachtschepen. Ook de visserij onder zeil (dus zonder krachtige dieselmotor) als zeer duurzame techniek meer onder de aandacht brengen. 

2018-2021

  • Door het laten meevaren van jongeren en het aanpassen van de regels het gemakkelijker maken voor jongeren om deel te nemen. Aan de bemanning is een maximum gesteld, maar door jongeren als 1/2 of 1/3 deelnemer te tellen kunnen er meer mee.
  • Een vissersvaartuig ter beschikking stellen en promoten dat schippers jongeren meenemen.
  • Voordrachten en presentaties geven om de ambachten van visser en zeiler beter in beeld brengen. 
  • Het evenement beter bekend maken bij potentiële deelnemers door werving bij skûtsjesverenigingen en de Vereniging voor Beroepschartervaart. 
  • Regelmatig contact houden met de verschillende overheden.

Contact

Zeilvaart College Workum
Aldedyk 1A
8711 LP
Workum
Friesland
Nederland
Website