In de periode 2021-2024 onderzoekt het Kenniscentrum samen met erfgoedgemeenschappen en diverse academische partners twee hoofdthema’s op het gebied van duurzaamheid.
1. DE BIJDRAGE VAN IMMATERIEEL ERFGOED AAN BIODIVERSITEIT EN KLIMAATADAPTATIE
Hoe kan immaterieel erfgoed (actief) bijdragen aan een ecologisch duurzame toekomst? We brengen aard en effect van deze tradities, vaardigheden en gebruiken in kaart en documenteren deze.
Subvragen die aan bod komen:
- Welke vormen van immaterieel erfgoed hebben een sterke duurzame component? Welke kennis en kunde betreft het?
- Waar bestaat deze impact precies uit? Oftewel: hoe dragen deze vormen van erfgoed direct of indirect bij aan een biodiverse omgeving en een duurzame toekomst? En aan ecoburgerschap?
- Hoe wordt deze vaak lokale en ‘intieme’ kennis en kunde gedeeld en overgedragen? Wat is hierbij de rol van burgerwetenschappers?
- Hoe wordt in het vormgeven van het immaterieel erfgoed omgegaan met mens-natuurrelaties en de onderlinge verbondenheid met niet-menselijke actoren zoals dieren en planten? Wat kunnen we daarvan leren?
- Hoe kunnen deze vormen van erfgoed ondersteund en zichtbaarder gemaakt worden en ook breder ingezet worden? Welke inspirerende voorbeelden kunnen gedeeld worden, met andere erfgoedgemeenschappen, met beleidsmakers en met het brede publiek?
- We beantwoorden deze en andere vragen aan de hand van vier subthema’s: dier en duurzaamheid, water en land, stadslandbouw en bomen.
2 VERDUURZAMING VAN HET EIGEN ERFGOED
Hoe kunnen immaterieel erfgoedgemeenschappen hun eigen immaterieel erfgoed verduurzamen?
Subvragen die aan bod komen:
- Hoe kunnen beoefenaren binnen hun erfgoed de slag naar duurzaamheid maken, bijvoorbeeld door duurzamer materiaal, een duurzamer proces of een duurzamer product?
- Welke uitdagingen en creatieve kansen zijn er?
- Welke goede voorbeelden van verduurzaming zijn er al ter inspiratie?
- Welke partners hebben erfgoedgemeenschappen nodig bij het verduurzamen van hun erfgoed?
MET WIE WERKEN WE SAMEN?
Bij onze onderzoeken werken we altijd direct of indirect samen met erfgoedgemeenschappen. Ook is de Nederlandse UNESCO Commissie een vanzelfsprekende partner. Verder werken we binnen het thema ‘Immaterieel erfgoed & duurzaamheid’ de komende jaren samen met diverse andere partners. Deze samenwerking varieert van het uitwisselen van kennis en netwerken tot het samen onderzoeken van specifieke thema’s of organiseren van bijeenkomsten.
Met het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG) te Leuven werkt het Kenniscentrum al lang samen. In 2022 startten beide instituten een driejarig project, waarbij we onderzoeken en documenteren hoe specifieke vormen van immaterieel erfgoed een bijdrage kunnen leveren aan het versterken van ecologische duurzaamheid, toegespitst op het thema ‘water en land’.
We behandelen in drie projectjaren drie actuele uitdagingen: waterbeheer, behoud van biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid. We benaderen deze uitdagingen vanuit een eigen invalshoek, wisselen ervaring en expertise uit en leveren daarmee een bijdrage aan nieuwe oplossingen. Elk van de drie themajaren starten we met het inventariseren van duurzame immaterieel erfgoedpraktijken. Samen met de erfgoedgemeenschappen brengen we de noden en behoeften van hun duurzame praktijken in kaart. Ten slotte besteden we aandacht aan het naar buiten brengen van de verzamelde kennis en inzichten, en meer specifiek aan informatieverstrekking aan beleidsmakers. In het project vergelijken we de resultaten uit Vlaanderen en Nederland, brengen erfgoedgemeenschappen bij elkaar en bouwen we een lerend netwerk op rond immaterieel erfgoed en duurzaamheid in Vlaanderen en Nederland.
Daarnaast werken we samen met verschillende universitaire clusters en onderzoekers die zich bezighouden met aan duurzaamheid, biodiversiteit en natuurbeleving gerelateerde thema’s. Zo werken we samen met de Radboud Universiteit Nijmegen waar onderzoek wordt gedaan naar mens-natuurrelaties en allerlei vormen van verbondenheid tussen mens en natuur. Ook het team Biodiversiteit & Beleid van de Universiteit Wageningen is een belangrijke partner. Aan de Rijksuniversiteit Groningen werken we samen met het team van BirdEyes, dat samen met hun collega’s aan het Koninklijk NIOZ op Texel de ecologie van trekvogels onderzoekt. BirdEyes werkt intensief samen met lokale burgerwetenschappers die gegevens verzamelen door nestbescherming en vogelvangst.
Het Kenniscentrum heeft ook samenwerkingsplannen met het Natuur- College, een netwerk van (hoger) onderwijsinstellingen en natuurbeschermingsorganisaties. Het NatuurCollege heeft tot doel de relatie tussen mens en natuur te onderzoeken en te versterken. Het koppelt daaraan een uitgebreid educatief programma, ontwikkeld voor een breed publiek.
Tot slot werken we ook samen met onze collega’s van het Dutch Caribbean ICH Committee.
Lees in de Kennisagenda 2021-2024 meer over dit onderzoeksgebied.