Driekoningenzingen in Midden-Brabant

Sinds 2008 zetten vier partijen zich in voor het voortbestaan van de traditie: de Stichting de Tilburgse Taol, de heemkundekringen van Tilburg en Goirle en de Stichting tot Behoud van het Tilburgs Cultuurgoed. Deze organisaties zijn vertegenwoordigd in de projectgroep die het driekoningenzingen coordineert. Ook de Federatie van Tilburgse Zangverenigingen is nauw betrokken. De leerlingen van basisscholen in Tilburg en de omliggende plaatsen gaan langs de deuren en worden begeleid door ouders en grootouders.

Driekoningen heeft te maken met een gebeurtenis die in Bijbel wordt vermeld: drie wijzen volgden een ster om het kind Jezus te vinden, later werd er gesproken van drie koningen. Het feest sluit de kersttijd af. Het verhaal wil dat keizer Barbarossa in 1164 aan de aartsbisschop van Keulen relikwieën van de Heilige Drie Koningen schonk. Er kwamen meteen pelgrims naar Keulen en de verering van de drie koningen breidde zich uit, ook naar wat nu Limburg en Noord-Brabant is.

In de Middeleeuwen trokken armen met Driekoningen langs de deuren om levensmiddelen of brandstof te krijgen. Kerken en kloosters deelden dan koeken uit. In de zeventiende eeuw waren het kinderen die de koningen uitbeeldden. Het zingen van driekoningenliederen zoals dat nu gebeurt, dateert uit de negentiende eeuw. Bij het zingen werden zelfgemaakte muziekinstrumenten gebruikt die veel lawaai maken, zoals de rommelpot of de foekepot. Rond het midden van de negentiende eeuw was het driekoningenzingen een echt kinderfeest geworden.

In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw kwam het feest op veel plaatsen onder druk te staan. Dat het in Tilburg en de regio kon overleven heeft mede te maken met een actie rond het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard (op 7 januari 1937). De dag ervoor was driekoningenzingen voor een jury georganiseerd en dat was een groot succes en werd daarna jaarlijks herhaald. Het gewone driekoningenzingen door kinderen die over straat gaan, gebeurt nog steeds maar neemt de laatste jaren wel af, door ontkerkelijking en het gemis aan kennis. Veel ouders vinden het gevaarlijk dat hun kinderen 's avonds langs de deuren trekken.

De laatste jaren echter staat het Driekoningenzingen dusdanig onder druk dat de organisatie deze volledig heeft aangepast aan de huidige samenleving. Het is daaraan te danken dat dit immaterieel erfgoed in Tilburg nu weer zeer vitaal is. De nieuwe invulling op basis van het oorspronkelijke verhaal legt de nadruk op solidariteit en inclusiviteit, zodat in principe iedereen mee kan doen.  Daar wordt ook heel nadrukkelijk naar gestreefd. Om de samenleving anno nu te bereiken, worden nieuwe middelen ingezet, zoals een speelfilm waarin het actuele verhaal van de Driekoningen wordt verteld en een grote optocht waarin voor iedereen een plaats is. Zoals dat reeds eeuwen geleden het geval was, staan kinderen centraal. Zij zijn in Tilburg de 'Vierde Koning' en waar de traditionele Driekoningen nog goud, wierook en mirre als cadeautje meebrachten, hebben de kinderen iets heel eigens bij zich: speelgoed = Het Vierde Geschenk.

2021-2023

• Vanuit een nieuwe invalshoek het erfgoed van Driekoningenzingen communiceren, als het verhaal van solidariteit en inclusiviteit.
• Het bij het erfgoed betrekken van veel verschillende groepen uit de samenleving, met kinderen centraal.
• Speelgoed laten doneren, schoonmaken, repareren in het speelgoedrepair-café en uitdelen aan kinderen onder armoedegrens in het Willem II-stadion medio januari. Het speelgoed is het Vierde Geschenk, daarmee zijn de kinderen de Vierde Koning.
• Speelgoed-repaircafé voor repareren speelgoed: hergebruik stimuleert de circulaire economie.
• "Licht-Optocht" voor het eerst op 9 januari 2022 organiseren met elementen uit vele culturen.
• Première film "Het Vierde Geschenk: The Movie" groots organiseren.
• Sociale media en nieuwsbrief bijhouden met informatie over activiteiten rondom Driekoningen.
• Lampion-bouwpakketten uitdelen aan scholen voor de Licht-Optocht waarbij het verhaal van de Driekoningen verteld wordt door de vrijwilligers van het Vierde Geschenk.
• Groepen actief benaderen om mee te doen vanuit hun éigen cultuur. In elke cultuur zitten elementen als bijvoorbeeld solidariteit, een van de kernbegrippen waarmee wij de traditie willen borgen.
• Samenwerking opzetten vanuit Tilburg met de dorpen daaromheen voor uitwisseling van ideeën voor het behoud van Driekoningenzingen in Midden-Brabant.

2017-2020

• Bijeenkomst met het Stadsmuseum plannen 
• Instanties benaderen met de vraag te melden welke activiteiten voor Driekoningen op hun programma staan
• Aandacht besteden aan pr/bekendmaking van de activiteiten
• Indien mogelijk weer een Driekoningenlezing

2012-2016

• In Tilburg is er een school die jaarlijks met een ouderwerkgroep aandacht besteedt aan de traditie
• De kinderen gaan niet langs de deuren, maar zingen in een kerkgebouw. Dat geeft een veilig gevoel 
• Er is drie keer een korenfestival georganiseerd, vier keer een Driekoningen-lezing, een internationaal congres, een expositie over Driekoningen en twee keer een Driekoningenwandeling door Tilburg
• Er zijn meer dan levensgrote tweedimensionale poppen aangeschaft. De poppen hebben een dag in Oisterwijk gestaan en korte tijd bij het Streekmuseum in Alphen
• In 2017 is er een poppenspel opgevoerd over Driekoningen in de Hasseltse Kapel