De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

São João Baptista maakt deel uit van de Kaapverdische vieringen die bekend staan als festas de romária (bedevaartfeesten). De viering van São João Baptista, de geboortedag van Sint Johannes de Doper, vindt in Rotterdam plaats op de zaterdag voor of na 24 juni. Tijdens de viering vraagt men ook om bescherming van de zeelieden, vrede, vruchtbaarheid op het land en in het huis. De viering van São João Baptista start met het ophalen van het beeld van Sint Johannes de Doper in de Sint Viktorkerk in Waddinxveen. Het ophalen van het beeld refereert naar het ritueel in Kaapverdië waar het beeld van de heilige eveneens wordt opgehaald in de hooglanden om vervolgens alle dorpen te passeren voordat het naar zijn eindbestemming, de parochie, wordt gebracht. Op zaterdagmorgen wordt het beeld opgetuigd door een lokale bloemist. Bij de Sociedade Cultural Caboverdiana worden dan ook de tambores en het navio, een miniatuur schip, klaargemaakt en versierd. Om 12 uur start de religieuze viering met een kerkdienst ter ere is van de geboortedag van Sint Johannes de Doper. De viering wordt zowel in het Portugees/Kaapverdisch Creools als in het Nederlands opgedragen.

Na de dienst vindt een processie plaats waarbij het beeld wordt gedragen naar het Heemraadsplein. De processie wordt bijgewoond door de kerkgangers, de trommelaars, de uitverkorene die het schip draagt, maar ook door hen die om een of andere reden niet bij de mis aanwezig konden zijn. Ook wordt een traditionele Kola San Jon-dans uitgevoerd. Aangekomen op het plein, wordt het beeld op een altaar geplaatst waarna de culturele activiteiten op het plein beginnen. De bezoekers kunnen hier kennismaken met de Kaapverdische cultuur door middel van activiteiten voor jongen en oud, culinaire specialiteiten, optredens uit het binnen- en buitenland, tentoonstellingen en verhalenvertellers.

Om 17.00 uur start het podiumprogramma dat zich voornamelijk richt op de jongere generatie.

Beoefenaars en betrokkenen

Werkgroep São João Baptista Rotterdam (SJBR) organiseert de viering waarbij zij samenwerkt met de Stichting Bruggenbouwers die als penvoerder optreedt bij het werven van onder andere subsidies en sponsoring.

De viering wordt in leven gehouden door een samenwerking tussen verschillende (Kaapverdische) stichtingen in Rotterdam, religieuze partijen en vrijwilligers. Daarnaast natuurlijk ook door de Kaapverdische gemeenschap en de veteranen die de hart en ziel zijn van dit feest.

De Kaapverdische gemeenschap uit Rotterdam en omstreken wordt in toenemende mate aangevuld door groepen uit Zaandam, België, Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk.

Geschiedenis en ontwikkeling

De Kaapverdische gemeenschap in Rotterdam viert de geboortedag van Sint Johannes de Doper op initiatief van oude zeelieden sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. De eerste jaren vond de viering ieder jaar plaats op verschillende locaties maar in de jaren tachtig kreeg de viering meer structuur en werd ervoor gekozen voor het Heemraadsplein. Het plein was van oudsher een vaste ontmoetingsplaats voor de eerste Kaapverdiaanse zeelieden die zich eind jaren vijftig in Rotterdam vestigden. Later werd het plein omgedoopt tot het Pracinha d’ Quebrôd (het platzakkenplein), de naam die al jaren werd gebruikt door de Kaapverdische gemeenschap.

Ondanks allerlei veranderingen, bleven verschillende Kaapverdische stichtingen zich hard maken voor de voortzetting van de São João Baptista viering en sinds 2011 wordt de São João Baptista viering georganiseerd door de werkgroep São João Baptista Rotterdam (SJBR) in samenwerking met andere Kaapverdische organisaties en betrokkenen. De SJBR werkgroep bestaat uit vrijwilligers van de tweede generatie Kaapverdianen in Nederland die de traditie willen voortzetten.

De komst van de tweede generatie in de organisatie heeft verschillende nieuwe ontwikkelingen met zich meegebracht. Allereerst is er nieuwe leven geblazen in het Christelijk karakter van de viering. Sinds 2011 wordt actief ingezet op het herinneren van de oorsprong van de viering door onder andere het ophalen van het beeld in Waddinxveen. Deze activiteit herinnert de oudere generatie aan de gebruiken in Kaapverdië, terwijl het de nieuwe generatie leert over eeuwenoude Kaapverdische tradities. Tevens is de processie van de Kathedraal naar het plein toegevoegd met alle belangrijke elementen van dien, zoals het Kola San Jon, de aanwezigheid van de tambores, het manoeuvreren van het navio en sinds recente jaren het dragen van oogstmanden ter aankondiging van de regentijd. Ook de programmering op het plein is de laatste jaren gewijzigd. Lange tijd trok het evenement voornamelijk Rotterdammers aan met wortels in de bovenwindse streken van Kaapverdië, door het aanbieden van een divers podiumprogramma is het publiek binnen de gemeenschap gevarieerder geworden. Daarnaast zijn de activiteiten meer toegespitst op verschillende doelgroepen zodat niet enkel de Kaapverdische gemeenschap, maar een divers publiek zich uitgenodigd voelt om kennis te maken met het evenement.

Borgingsacties

2024-2026

  • Onderzoek naar subsidiemogelijkheden in stappen professionaliseren van de organisatie.
  • Actief bezig zijn met kennisoverdracht.
  • Ondersteunen en doorgeven van onze kennis geschiedenis en tradities;
  • Aanbieden van lesprogramma in de scholen.
  • In stand houden van de traditionele elementen van de feestviering.
  • Uitwerken van het stage onderzoek.
  • Taken voor het kernteam onder elkaar verdelen, en uitvoeren op jaarbasis.

2020-2023

  • Het organiseren van workshops, lezingen, en culturele avonden in aanloop naar de viering in juni.
  • Het gebruiken van sociale media om de jongere doelgroep beter te bereiken.
  • Interviews houden/in gesprek met de eerste generaties over eerdere vieringen om de versnipperde kennis te bundelen. Eventueel met de vraag naar oud materiaal (foto's, video's, krantartikelen)
  • Verdere samenwerking met andere culturen/religies/organisaties die het Sint-Jan vieren: zoals bijvoorbeeld al eerder met de Vrije School, Parochie olv en de kerk in Waddinxveen
  • In gesprek gaan met de gemeente voor een structurele vorm van (financiële) ondersteuning.
  • Zoeken naar alternatieve vormen van financiering in de particuliere sector, zoals bij organisaties waar een groot Kaapverdische werknemersbestand bestaat (de haven, facilitaire voorziening, zorg), bij de honoraire consul ter onderhoud van onze navio (scheepswerf) en vanuit Kaapverdië (als het positief promoten van Kaapverdië in landen waar de diaspora aanwezig is).

 

Contact

Sao Joao Rotterdam
Rotterdam