Circuscultuur

De circusgemeenschap bestaat uit artiesten, medewerkers, kinderen, vrienden, verzamelaars en soms dieren. Er zijn ruim twintig Nederlandse circusbedrijven die met een tent reizen of in het theater een voorstelling geven. De meeste circussen zijn georganiseerd in de Vereniging van Nederlandse Circus Ondernemingen (VNCO) en/of de European Circus Association (ECA). De circuscultuur wordt gedragen door ongeveer 1,5 miljoen bezoekers per jaar.

Vanaf 1770 gaf Phillip Astley voorstellingen in zijn New British Riding School in Londen. In een piste van ongeveer dertien meter doorsnee gaf hij shows met paarden. Nog steeds wordt de piste in alle circussen gebruikt. Na de paardennummers van Astley kregen ook al snel clowns, acrobaten en jongleurs een plekje in het circus. De eerste circusvoorstelling in Nederland werd in 1796 in Delft gegeven door Pieter Magito. Hij gaf voorstellingen met koorddansers, paardenacrobaten, jongleurs en paljassen. De eerste circussen gaven hun voorstellingen op de kermis en pas later kwamen er voorstellingen buiten de kermis om. Vanaf 1850 kwamen er steeds meer grote dierennummers in circussen. Dompteurs lieten aanvankelijk vooral zien hoe wild de exotische dieren waren, na 1870 lieten zij dieren kunstjes doen. In 1901 bezocht het grote Amerikaanse Circus Barnum and Bailey ons land. Andere buitenlandse circussen, zoals Krone, Carré, Sarrasani en Strassburger verzorgden optredens in Nederland. De circussen van Carré en Strassburger werden uiteindelijk Nederlandse bedrijven. Van 1945 tot 1960 bloeide het circus in Nederland, met bekende namen als Mullens, Mikkenie en Boltini. Rond 1980 ontstond in Nederland ook het fenomeen kerstwintercircus. Inmiddels wordt wel op dertig locaties een dergelijk circus georganiseerd. Vanuit Frankrijk en Canada is het Nouveau Cirque of circustheater naar Nederland overgewaaid. De shows worden meer voorstellingen, met een verhalend karakter of thematische aanpak. Tegenwoordig hebben diverse theaters een jaarlijks programma met het nieuwe circustheater.

2024-2026

• Een PR campagne opzetten vanuit circuspunt met als doel te bewustzijn te creëren over het circus vandaag de dag en hoe levend het erfgoed is.
• Het Keurmerk verder implementeren met als doel de relatie tussen overheid/gemeenten en circusmensen te verbeteren.
• Gebruik blijven maken van de subsidietrajecten om de rol als netwerkorganisatie / branche vereniging binnen het veld verder uit te bouwen.
• Netwerkbijeenkomsten organiseren om de circusmensen in het veld te ondersteunen en met elkaar te verbinden.
• Onderzoeken hoe kerngetallen verzameld kunnen worden om zo het belang en de betekenis van het circus verder te kunnen onderbouwen en inzichtelijk te maken.
• Informatie verzamelen over hoe diversiteit en inclusie in het veld leven met als doel een algemene visie formuleren over deze thema’s.
• Vinger aan de pols houden als het gaat om de maatschappelijke discussie rond het welzijn van (wilde) dieren.

2021-2023

• Een speciale werkgroep communicatie inrichten die zich gaat bezighouden met het veranderen van het traditionele beeld van circus.
• Inzetten op een verbreding van de jeugdcircussen en het maken van een doorlopende leerlijn naar de opleidingen. Circuspunt is in overleg met de kunstvakhogescholen om een vooropleiding circus op te bouwen.
• Uitvoeren van een erfgoedinventarisatie. In overleg met de makers van de festivalgids in Nederland voor het opzetten van een systeem voor dataverzameling.
• Opbouwen en uitbouwen van een platformorganisatie. 
• Vooropleiding 'circus' organiseren i.s.m. DAMU (Dans en Muziek) scholen.
• In vervolgoverleg met de Raad voor Cultuur beleidslijnen uitzetten, in cultureel-artistieke zin.
• Organiseren van een talentscouting infrastructuur, zodat talentontwikkeling beter gefaciliteerd en ondersteund wordt. Onderzoek naar professionalisering.
• Overleggen met gemeenten over het groeiende aantal vergunningen en hoge leges.
• Dierenwelzijn bevorderen door werkgroep om over het werken met dieren te overleggen.

2017-2020

• Agenda circus 2025 ontwikkelen voor een vitaal circusklimaat. Het organiseren van bijeenkomsten met interne en externe stakeholders om de agenda op te stellen.
• Erfgoedinventarisatie doen. Nader onderzoek is nodig om te bepalen hoe de resultaten gepresenteerd worden. 
• Hechtere samenwerkingsverband met de VNCO en Circomundo, krachtenbundeling voor betere kwaliteit en een sterker profiel.

2012-2016

• Intensiveren van onderlinge samenwerking door het houden van bijeenkomsten. 
• Organiseren van Nationaal Circus Jaar in 2014-2015 met een symposium, festival, gala en parade.
• Samenstellen van een pool van circusambassadeurs, die op verzoek presentaties op basisscholen gaan verzorgen met het bestaande lesmateriaal.
• Erfgoed zichtbaar maken op een tentoonstelling en in een boek.
• Digitaliseren van het blad van de Club van Circusvrienden, evenals de circuscollectie van de UvA.
• Meer samenwerking zoeken met verwante bedrijven, zoals kermissen en festivals