De naam van de traditie ‘kopro beki’ is afgeleid van de naam van het koperen bekken (in de vorm van een emmer) dat gebruikt wordt. De traditie bestaat uit het maken en versieren van de bekken, zang, dans, sketches en de kennis van de symboliek en betekenis van al deze onderdelen. De ‘kopro beki’ zelf is een heilig voorwerp dat niet op de grond mag staan en wordt versierd met gesteven hoofddoeken en cadeaus. Dat kan van alles zijn dat met de ontvanger te maken heeft (suiker, frisdrank, bier, champagne, chocolade, een plant). Bij verschillende gelegenheden zullen de hoofddoeken van verschillende stoffen zijn of andere kleuren hebben, elk heeft zijn eigen betekenis. Tijdens de ‘tyari boskopu’ (het brengen van de boodschap) wordt de kopro beki op het hoofd gedragen. Het onthaal van de groep bij een tyari is altijd met fanfare (muziek), waarna er wordt gedanst en gezongen. Het publiek worden dan ‘odo’s’ toegesproken, levenswijsheden in de vorm van een korte wens of spreuk in het Surinaams, die voor een Nederlands publiek vertaald worden. Er worden ook sketches opgevoerd op basis van de levensbeschrijving van de ontvanger van de ‘boodschap’ (dat zijn cadeaus). Bij de sketches worden allerlei traditionele attributen gebruikt: houten peddels, een houweel, een kapmes, een wasbord en tobbe. Kopro beki kan ook een functie hebben in Winti, de traditionele Afro-Surinaamse religie. Een winti (naam voor alle bovennatuurlijk wezens) kan in een droom aan iemand doorgeven dat hij een kopro beki moet maken. Soms geeft de winti door wat er in de beki moet komen. De kopro beki ontwikkelt nog altijd. Zo is recent een kopro beki gemaakt met geruite stoffen (pagni) die het verhaal vertellen van de weggelopen tot slaaf gemaakten. Aan de pagni kon men namelijk herkennen waar de weggelopen tot slaaf gemaakte vandaan kwam, omdat alle eigenaren een andere stof gebruikten.
Beschrijving
Beoefenaars en betrokkenen
De tien leden van de groep Kopro Beki Prodo, allemaal vrouwen, zijn in Nederland de beoefenaars. Tijdens demonstraties, workshops, lezingen en voorstellingen op scholen, bij Keti Koti (herdenking van de afschaffing van de slavernij) of op feestdagen, dragen zij hun traditie uit. In Suriname zijn nog een paar dames op hoge leeftijd die kopro beki kennen. De voorstellingen worden niet alleen gegeven in eigen kring maar ook voor geïnteresseerde groepen Marokkanen, Turken, Antillianen of Afrikanen in Nederland.
Geschiedenis en ontwikkeling
Het pronken met welstand was iets dat de tot slaaf gemaakten zagen van hun misi (meesteres) en waar mogelijk gingen overnemen. Koperen voorwerpen namen dan vaak de plaats in van duur kristal of duur porselein. Al tijdens de slavernij werd op hoogtijdagen een baskiet (mand) met boskopu (cadeaus) gebracht naar degene die iets te vieren of herdenken had. Dat waren bijvoorbeeld pakjes bloem, suiker, koffie, een takje van de croton (een plant) of soms een pagni (lendedoek). Na de afschaffing van de slavernij werd de mand vervangen door een houten plateau en dat daarna weer door een kopro beki. Die wordt versierd met hoofddoeken in verschillende bindwijzen en nog steeds gevuld met cadeaus. De traditie van de kopro beki met cadeaus en die van de ‘du-gezelschappen’ (toneelgroepen met een aantal vaste karakters, die mensen of situaties in de kolonie bezingen of bespotten) zijn in het begin van de twintigste eeuw samengesmolten tot ‘tyuri boskopu’. Dat is het ‘brengen van de cadeaus’ naar iemand die iets viert of herdenkt en voor wie dan gedanst wordt en voor en over wie sketches gespeeld worden. Middelpunt van een tyari zijn vrijwel altijd vrouwen, overeenkomstig de 19e eeuwse traditie van de du-gezelschappen, die door misi’s werden gefinancierd.
Borgingsacties
2017-2019
- Workshops angisa binden en kopro beki maken geven.
- Lezingen geven over het ontstaan van de koto, de verschillende bindwijzen van de angisa en over de attributen die bij een kopro beki horen.
- Beoefenaars op leeftijd in Suriname interviewen om vast te leggen wat zij weten.
- In samenwerking met vereniging NAKS in Suriname ook daar de traditie weer door gaan geven. Er is daar nu weer een groep opgericht.
- Tijdens bezoeken aan Suriname in 2018 les geven op scholen.
- Shows geven met uitleg over de traditie (in Nederland en Suriname in 2018) en daarvoor ook officiële instanties uitnodigen.
- Optreden in bejaardenhuizen zodat ook senioren helpen de traditie levend te houden.
- Het benaderen van scholen voor lessen met uitleg over de kopro beki.
Contact
Kopro Beki ProdoWebsite
