De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

De Harddraverijvereniging organiseert jaarlijks op de eerste donderdag van september de kortebaandraverij in het centrum van de gemeente Heemskerk. De Marquettelaan, normaal gesproken een doorgaande verkeersader, wordt voor het evenement ruim een etmaal afgesloten. Er wordt speciaal voor de koers een zandbaan aangelegd en het parcours wordt met hekken beveiligd. Ook het evenemententerrein wordt rondom afgehekt. Voor de toegang tot het evenement dienen bezoekers, als ze geen lid zijn van de Harddraverijvereniging, een entreekaartje te kopen.  

De draverij vormt de kern van het jaarlijkse zogenoemde Volksfeest in Heemskerk, dat verder ook een wielerronde en een driedaagse kermis omvat. Tijdens het Volksfeest wordt het dorpscentrum geheel als terrasgebied ingericht en er worden feesttenten geplaatst om het publiek te accommoderen. Veel winkels in het centrum, maar ook talloze ondernemingen op de bedrijfsterreinen zijn op de (mid)dag van de draverij gesloten.  

De kortebaan is een afvalrace tussen maximaal 24 paarden die op een met zand bedekte straat wordt gehouden. De baan is maximaal 310 meter lang en afgezet met dranghekken. De elektronische startinstallatie geeft precies aan wanneer een paard mag vertrekken. De finishapparatuur geeft met een elektronisch oog aan welk paard heeft gewonnen. Via een geluidsinstallatie worden de resultaten van de ritten, de lotingen en andere informatie aan het publiek doorgegeven. Voor de zes best geplaatste paarden zijn geld- en ereprijzen beschikbaar. De kortebaan wordt verreden onder een gedetailleerd wedstrijdreglement. De bezoekers kunnen bij het kantoor van de paardentotalisator of online gokken op een paard. 

De kortebaan wordt afgesloten met een prijsuitreiking. Deze vindt plaatst in het kasteel Maquette en wordt uitgereikt door de burgemeester aan de winnende combinatie (paard en pikeur). 

Beoefenaars en betrokkenen

Verantwoordelijk voor de organisatie van het evenement is de Harddraverijvereniging Heemskerk, een vereniging met bijna 1.800 leden die als liefhebbers van het evenement met hun contributie de continuïteit mede waarborgen. Het bestuur van de vereniging telt zes leden, die op vrijwillige basis de coördinatie op zich nemen van alles wat bij de organisatie komt kijken.

De grootste groep belanghebbenden wordt gevormd door inwoners en oud-inwoners van Heemskerk. Daarnaast komt ook een grote groep uit de regio en uit de kring van liefhebbers van de kortebaan-drafsport die vanuit het hele land naar Heemskerk en de andere draverijen gaat. Menig geboren Heemskerker komt jaarlijks terug naar Heemskerk voor de harddraverij. Bij de harddraverij zien oude bekenden elkaar terug te midden van veel gezelligheid.

Jong en oud gaat naar de paardenkoers, mensen nemen er vrij voor en ook de klanten van de meeste ondernemers staan donderdagmiddag langs de baan. Zelfs bij slecht weer laat de Heemskerker zich niet kennen. Paraplu's en zeilen en een royale mondvoorraad worden meegenomen om de koers in grote gezelligheid en saamhorigheid te kunnen volgen, weer of geen weer.

De deelnemers aan de paardenkoers zijn de professionele beoefenaars van de paardensport.

Geschiedenis en ontwikkeling

De driedaagse kermis in Heemskerk kreeg in 1908 de status van Volksfeest. Waarna in 1925 met de oprichting van de harddraverijvereniging en de organisatie van de eerste kortebaandraverij op de Marquettelaan de kortebaantraditie ontstond. Er is in Heemskerk vanaf het begin met een sulky gereden. Het Volksfeest omvat een combinatie van kermis en feestelijkheden in de dorpscafés met de harddraverij als spil. Sinds 1960 wordt in Heemskerk ook een wielerkoers georganiseerd die tegen het Volksfeest aan wordt geprogrammeerd.

De eerste jaren werden er paarden ingeschreven vanuit de lokale gemeenschap. Van het paard dat op het land werd ingezet tot aan het paard van de schillenboer. In de loop der jaren is de sport steeds verder geprofessionaliseerd. Vandaag de dag mag er alleen nog met licentie van de NDR gereden worden, en is de kortebaan niet meer toegankelijk voor amateurrijders. De regels, zowel met betrekking tot de sport als tot het publieksevenement, zijn in de loop van de jaren met hun tijd meegegaan evenals de voorzieningen die moeten worden getroffen om de draverij te organiseren. Lange tijd verzorgde de gemeente Heemskerk de aanleg van de baan maar tegenwoordig ligt de volledige verantwoordelijkheid in handen van de vereniging. In de eerste jaren werd de draverij gereden op Koninginnedag, 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina. Later is de draverij verplaatst naar de eerste donderdag van september.

Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan in 2000 is een jubileumboek uitgegeven, waarin zorgvuldig is vastgelegd hoe het evenement is ontstaan en in de loop der jaren geëvolueerd. Aan de totstandkoming van het boek is intensief meegewerkt door de Historische Kring Heemskerk.

Borgingsacties

2021-2024

  • Begrip (blijven) kweken voor de noodzaak entree te heffen onder bezoekers van de kortebaandraverij: het is voor de exploitatie onvermijdelijk een stuk openbare weg af te sluiten en voor toegang te laten betalen.  
  • Het bedrijfsleven enthousiast maken en houden voor de draverij omdat veel bedrijven tijdens de draverij op donderdag nauwelijks zaken kunnen doen. Dit vraagt om begrip en kan zowel een stimulans als een belemmering zijn bij de sponsorwerving. 
  • Het gemeentebestuur ervan doordringen dat strenge regels ten aanzien van veiligheid, milieu en dergelijke weliswaar essentieel zijn maar ook een enorme financiële en capaciteitsdruk leggen op de organisatie, die daarbij vroeg of laat meer ondersteuning vanuit de gemeente nodig zal hebben. 
  • Samenwerken met de organisatoren van de andere onderdelen van het Volksfeest, en waar mogelijk gezamenlijk optrekken. 
  • Voortdurend alert zijn op in- en externe factoren die van invloed zijn op de organisatie en exploitatie van de harddraverij. 
  • Behoud van het historisch besef om de draverij, aangepast naar eigentijdse omstandigheden, ook voor de toekomst in stand te houden. 
  • Het toegankelijk maken van de archieven voor belangstellenden, bijvoorbeeld door de uitgifte van een nieuw jubileumboek of het verder ontsluiten van historische en actuele informatie via de website.
  • Programmering van de kortebaanorganisaties beter afstemmen met de de andere takken van drafsport in Nederland, met name de zogenaamde A-banen (Alkmaar, Duindigt en Wolvega). 
  • Het in stand houden van collegiale betrekkingen met de andere stakeholders in het Volksfeest, waaronder de Heemskerkse horeca en de Stichting Wielercomité Heemskerk, om elkaar de ruimte te bieden voor een geslaagde exploitatie. 
  • Samenwerking met andere harddraverijverenigingen en -stichtingen. Zo is in de IJmond een regiecompetitie in het leven geroepen, om de Pikeursprijs van de IJmond. Dit heeft zich bewezen als een effectieve middel om deelname voor professionals extra aantrekkelijk te maken. 
  • Onderzoek van mogelijkheden tot samenwerking met zusterverenigingen, op het gebied van bijvoorbeeld gezamenlijk aanbesteding van baanaanleg, verzekeringen, etc.
  • Blijvende aandacht voor het werven van vrijwilligers voor de bemanning van de entreekassa's en andere cruciale posities tijdens de draverij. 
  • Meer gebruik maken van sociale media om de jeugd meer te binden aan het evenement.
  • Kassamedewerkers en andere vrijwilligers meer verantwoordelijkheid geven, om hun band met de draverijorganisatie te versterken. 
  • Aangaan van meerjarige sponsorcontracten om vaste inkomsten op een langere termijn te waarborgen, evenals laagdrempelige sponsormogelijkheden om, in plaats van enkele grote sponsoren, een groter aantal kleinere sponsoren te werven. 
  • In de organisatiedraaiboeken en in de publiciteit rond het evenement vastleggen hoe met dergelijke mogelijke bezwaren om te gaan. Zo kritiek pareren en onbegrip wegnemen 
  • Proactief toelichting en uitleg geven waarom tot bepaalde maatregelen is besloten en hoe hiermee om te gaan. De insteek van het bestuur is duidelijke argumenten en een redelijk alternatief bieden. 

Contact

Harddraverijvereniging Heemskerk
Heemskerk
Website