De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Noord-Brabant telt ruim tweehonderd schuttersgilden die zeer uiteenlopend zijn samengesteld. De tradities zijn per gilde verschillend. Bij diverse schuttersgilden zijn er ook vrouwelijke leden. 

Alle schuttersgilden kennen als belangrijke activiteit het vogelschieten of koningschieten. Ten minste één keer per jaar wordt door de schutters geschoten op een houten vogel of papegaai op een schutsboom. Degene die het laatste stukje van de vogel af schiet, wordt koning. Een zilveren vogel en een zilveren schild horen bij de waardigheid van de nieuwe koning. Iemand die drie keer achtereen koning is geworden, mag zich keizer noemen. Naast de keizer en de koning zijn er veel functionarissen binnen een schuttersgilde. De benamingen verschillen hier en daar. Het gaat om functies als hoofdman, hopman, deken, commandant, kapitein, vendrik/vaandrig, overheidsleden, gildebroeders, schildknaap, gildeheer en nog meer.

Schuttersgilden trekken mee in processies. Ook bij sommige openbare officiële gebeurtenissen in steden en dorpen zijn schuttersgilden van de partij. Heel plechtig is de begrafenis of crematie van een schutter met gilde-eer. Ieder schuttersgilde is vernoemd naar een heilige, wiens naamdag feestelijk gevierd wordt.

Beoefenaars en betrokkenen

In 1935 werd de Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden opgericht met als doel het in stand houden en ondersteunen van de schuttersgilden en te zorgen voor goede onderlinge samenwerking. Het bestuur van de federatie wordt gevormd door de voorzitters en secretarissen van de zes kringen.

Na de Tweede Wereldoorlog sloten voormalige kerkelijke broederschappen, bijenhoudersgilden en boeren- en jagersgilden zich aan bij de federatie. Het provinciebestuur van Noord-Brabant, het bisdom ’s-Hertogenbosch, gemeente- en parochiebesturen in Noord-Brabant onderhouden nauwe banden met de schuttersgilden.

Geschiedenis en ontwikkeling

In een middeleeuwse stad waren verschillende soorten broederschappen of gilden. Sommigen godsdienstig, andere waren ambachtsgilden. Schutterijen waren gilden of broederschappen die zich specifiek toelegden op het militair beschermen, het schutten, van de stad. Ze werden mede ingezet voor het opluisteren van kerkelijke en wereldlijke feesten. Aan het einde van de achttiende eeuw verloren de ambachtsgilden hun functie en verdwenen ze vrijwel geheel van het toneel. De schuttersgilden echter bleven, zij het meestal sluimerend, bestaan.

In de loop van de negentiende eeuw herstelde het schutterswezen zich. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw zien we vooral in Brabant een grote opleving van schuttersgilden die ingeslapen waren. In de hausse van algemene herwaardering van de Brabantse identiteit en tradities werden ze door afstammelingen van vroegere gildebroeders en anderen die de tradities een warm hart toedroegen tot leven gewekt. De functie van de schuttersgilden was intussen sterk veranderd. Ze hebben uiteraard geen enkele militaire betekenis meer. Broederschap, traditie en folklore staan nu hoog in het vaandel.

Borgingsacties

2022-2024

  • Nieuwe organisatiestructuur bestuur NBFS voor meer structuur.
  • Het organisatieplan en communicatieplan delen met de gilden. 
  • Website vullen. 
  • Volgens nieuw communicatieplan werken.
  • Kijken wie de oude ambachten beheersen en hoe deze over te dragen. Gebruik maken van elkaars deskundigheid. 
  • Meer digitaliseren: methode om gilden, kringbesturen en NBFS te motiveren materiaal digitaal bij instanties onder te brengen. Doorgaan met verzamelen van filmpjes en foto's.
  • Binnen het nieuwe bestuur vaste portefeuillehouders invoeren die contacten met anderen gaan onderhouden.
  • Verbinding met jeugd zoeken met eigen klankbordgroep van de eigen federatie & jeugdwerkgroep van Europese federatie. Jeugd moet jeugd aantrekken.

2017-2022

  • Werken aan een toekomst voor gilden in Noord-Brabant door de commissies Franje en Fundament en diverse jeugdcommissies.
  • Gildeleden stimuleren hun medewerking te geven aan de commissie 'Op weg naar 2025'.
  • De 'Stichting Beheer Gildeattributen' oprichten om zorg te dragen voor het beheren, bewaren en onderhouden van gildebezit van slapende gilden.
  • Oprichten van de Commissio Mixta voor de band tussen kerk, gilde en gildejeugd.

2012-2016

  • Organiseren van jeugdactiviteiten, zoals bijvoorbeeld jeugdgildedagen en laserschieten.
  • Lesmateriaal op scholen uitzetten. 
  • Opstarten van cursussen voor volwassenen om jeugd te begeleiden.
  • Via het blad De Gildetrom informatie geven voor externe partijen, kringcorrespondenten worden kringredacteuren, er komt meer aandacht voor en informatie over ontwikkelingen. 
  • Verbeteren van website en het gebruik intensiveren van sociale media en Facebook.

Contact

Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden
Woudseweg 5a
5275 JH
Den Dungen
Website