UNESCO stimuleert samenwerking en uitwisseling van kennis tussen beoefenaars van immaterieel erfgoed. Ook bij het Kenniscentrum vinden wij onderlinge samenwerking tussen immaterieel erfgoedgemeenschappen onderling heel belangrijk. Er zijn diverse vormen en mogelijkheden voor dergelijke netwerken.
Overleg tijdens een ambachtenlunch die het Kenniscentrum organiseerde.
Samen sterk
Als organisator van een vorm van immaterieel erfgoed loop je tegen allerlei praktische en minder praktische problemen aan die opgelost moeten worden. Veel van die vragen zijn eenvoudig op te lossen, andere zijn een stuk complexer. Zaken rondom wet- en regelgeving, sponsering of nieuwe bestuursleden kunnen hoofdpijndossiers zijn.
Als gemeenschap kun je proberen zelf overal een antwoord op te vinden maar je kunt ook kijken hoe je samen met anderen tot een oplossing kunt komen. Je eigen netwerk is daarbij onontbeerlijk maar het kan ook verstandig zijn om verder te kijken. Ook andere organisaties lopen namelijk tegen problemen aan die vaak vergelijkbaar zijn. Door samen te werken met anderen kun je als organisatie sterker komen te staan. Ervaringen door anderen opgedaan kunnen meegenomen worden in toekomstig beleid en er kan geleerd worden van elkaars ervaringsdeskundigheid.
Vanuit het Kenniscentrum wordt deze samenwerking gestimuleerd omdat het de immaterieel erfgoed gemeenschappen versterkt en bij kan dragen aan het oplossen van de knelpunten bij het doorgeven van het erfgoed.
Netwerken zijn er in allerlei soorten en maten. Ze kunnen bestaan uit contacten tussen gelijksoortige tradities met vergelijkbare knelpunten maar ook op allerlei andere gebieden.
Netwerken op het gebied van de aanpak van vergelijkbare knelpunten
Tradities die sterk op elkaar lijken hebben vaak vergelijkbare knelpunten. Zo hebben alle paardenmarkten met dierenwelzijn te maken. Maar het zijn niet alleen de paardenmarkten, ook de kortebaandraverijen en vele andere tradities waarin paarden of andere dieren een rol spelen hebben er mee te maken. Allemaal liggen ze onder een vergrootglas en moeten ze maatregelen nemen om het dierenwelzijn op pijl te houden. Samenwerking en het uitwisselen van ervaringen kan daarbij een enorme steun betekenen.
Dierenwelzijn staat hoog op de agenda.
Daarnaast er zijn ook, op het eerste gezicht, niet direct voor de hand liggende samenwerkingen mogelijk, denk daarbij aan de steeds strenger worden de wet en regelgeving rondom optochten. Er zijn veel tradities die een optocht hebben, zoals de corso’s, het Zomercarnaval, de Sint Maartenviering en de intocht van Sinterklaas. Al deze optochten worden geconfronteerd met zaken als crowdmanagement, EHBO, verkeersregulering, wegafzettingen, verzekering et cetera. Op dit soort punten is, over en weer, heel veel kennis en ervaring aanwezig bij verschillende gemeenschappen. Door samen te werken en regelmatig overleg kan men van elkaar leren.
Bij een optocht op de openbare weg komt veel wet- en regelgeving kijken.
Samenwerking in borging
Soms zijn de beoefenaars van immaterieel erfgoed individuen of is de kennis van het erfgoed over meerdere partijen verdeeld. Om hun erfgoed optimaal te kunnen borgen is men daarom bij verschillende tradities gaan samenwerken. Vaak kenden de traditiedragers elkaar al langere tijd maar was er, voor de plaatsing van hun erfgoed op de Inventaris, van samenwerking geen sprake.
Samenwerking is namelijk niet altijd eenvoudig. Soms is men, met name bij ambachten, naast collega ook elkaars concurrent. Toch zijn er inmiddels meerdere samenwerkingen ontstaan met als doel het gemeenschappelijke erfgoed te borgen. Zo zijn verschillende belanghebbenden in Hindeloopen gaan samenwerken binnen, de speciaal daarvoor opgerichte, Stichting tot Behoud van Immaterieel Erfgoed Hindeloopen om hun gemeenschappelijk immaterieel erfgoed te borgen. Ook de Schaapsherders met traditionele landrassen hebben zich verenigd. Door de samenwerking binnen Gilde van traditionele schaapsherders zijn ze beter instaat de bedreigingen van hun ambacht aan te pakken. Lees in het themadossier Besturen meer over het oprichten van een vereniging of stichting.
Inspiratienetwerken
Veel ambachtslieden werken solistisch daardoor zijn ze meestal meer dan veertig uur per week aan het werk. Tijd om zelf op zoek te gaan naar verdieping is er daardoor vaak niet. Door samen te werken met een aantal geestverwanten kan men toch in staat gesteld worden de nodige inspiratie op te doen. Het project Ambachten in de polder is daar een voorbeeld van. Ambachtslieden vanuit verschillende disciplines hebben elkaar geïnspireerd en uitgedaagd door een aantal dagen gemeenschappelijk in de polder te werken.
Internationale netwerken
Immaterieel erfgoed beperkt zich lang niet altijd tot de landsgrenzen. Er bestaat veel zogenaamd gedeeld erfgoed. Een ambacht als smeden wordt in veel landen beoefend en de valkerij wordt over vrijwel de hele wereld beoefend. De kennis van deze tradities is daardoor niet alleen in Nederland aanwezig maar over heel veel landen verspreid.
Daarnaast is er immaterieel erfgoed dat door nieuwkomers naar ons land gebracht is en dat zich inmiddels hier geworteld heeft. Denk daarbij aan de Hennakunst of de Anansi verteltraditie die oorspronkelijk door de slavernij vanuit Afrika naar het Caribisch gebied is gebracht en van vandaaruit naar Nederland is gekomen. Omdat de situatie daardoor per land sterk kan verschillen kan samenwerking erg nuttig zijn. Kennis die bij de Nederlandse gemeenschappen aanwezig is kan in andere landen verdwenen zijn of omgekeerd. Door ook internationaal samen te werken kan veel kennis gedeeld worden, kennis die bij kan dragen aan de borging van het erfgoed in Nederland.
De Anansiverhalen kwamen vanuit Afrika met de slaven mee naar de Cariben en hebben inmiddels ook hun plek in Nederland gevonden.
