De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

De Paardenmarkt in Vianen is onderdeel van de vele feestelijkheden die jaarlijks worden georganiseerd op en rond de woensdag voorafgaand aan de tweede donderdag van oktober. Daags voor de Paardenmarkt wordt een grote lampionoptocht gehouden, begeleid door muziekkorpsen en eindigend op de kermis, die tot en met de zaterdag duurt.

Op de dag van de Paardenmarkt zelf wordt er een grote warenmarkt gehouden met een ambachtenmarkt en met wedstrijden voor standwerkers. In het ochtendprogramma van de Paardenmarkt vinden de paardenkeuringen plaats, waarbij de jury de aangevoerde paarden beoordeelt en prijzen toekent. Uit de prijswinnaars van elke categorie wordt uiteindelijk de Dagkampioen gekozen. De eigenaar ontvangt van de jury een bronzen paard als wisseltrofee en van de gemeente de Zilveren Sporen. Een paardenshow sluit het ochtendprogramma af. ‘s Middags worden de ringsteekspelen gehouden, waarbij de deelnemers zijn gekleed naar het thema van dat jaar. Na het ringsteken volgen volksspelen als mastklimmen en koekslaan en opnieuw een paardenshow.

Voor de kinderen is er de hele dag een Kinderplein met een mini-ringsteekstelling, diverse spellen en een kinderboerderij. De inwoners van Vianen eten die avond erwtensoep en oliebollen, deel van de traditie. De kermisdagen worden zaterdagavond afgesloten met vuurwerk.

Beoefenaars en betrokkenen

De paardenmarkt is een feest voor heel Vianen. Aan de lampionoptocht nemen ongeveer 3.000 mensen deel, begeleid door vier muziekkorpsen. De meeste van de 25.000 bezoekers willen getuige zijn van de Paardenmarkt met de keuringen, show en ringsteekspelen. De organisatie ligt bij de Stichting Paardenmarktcomité Vianen. Een belangrijke rol speelt ook de Stichting Vrienden van de Paardenmarkt, opgericht in 1993 met als doelstelling het bevorderen van het historisch besef en de betrokkenheid van de Viaanse bevolking bij de Paardenmarkt. De Vrienden het Paardenmarktcomité ondersteunen de Paardenmarkt financieel.

Geschiedenis en ontwikkeling

In 1261 verleende de bisschop van Utrecht stadsrechten aan Vianen. Tien jaar later mocht Vianen tweemaal per jaar een jaarmarkt houden binnen de ommuring van het huidige centrum. Een van die jaarmarkten was de markt voor 'levende have'. Van heinde en verre kwamen paardenhandelaren naar Vianen. Er was altijd veel vermaak tijdens de Paardenmarkt. In de periode 1725-1946 werd de jaarlijkse Paardenmarkt georganiseerd door het stadsbestuur. In 1946 werd de organisatie overgedragen aan het Viaans feestcomité, later Paardenmarktcomité genoemd. Het comité werd in 1978 een stichting. In de loop van de jaren zeventig van de vorige eeuw liep de paardenhandel steeds verder terug. In 1975 werd besloten om op de markt paardenkeuringen te houden. Om ondanks het handelsverbod toch kleine dieren te hebben op de Paardenmarkt, werd een kinderboerderij ingericht. Rondom de Paardenmarkt kwamen er steeds meer activiteiten. Eind jaren tachtig van de vorige eeuw werd de lampionoptocht op dinsdagavond ingevoerd. De kermis hoort al decennialang bij de Paardenmarkt en is eind vorige eeuw uitgebreid en verplaatst naar net buiten het centrum.

Borgingsacties

2024- 2026

  • Een digitaal archief starten 
  • Organiseren van jeugdige betrokkenheid wat de traditie midden in de gemeenschap doet staan.

2021-2023

  • Film laten maken voor het 750-jarige jubileum van de paardenmarkt met subsidie van de gemeente, vervolgens beschikbaar stellen aan de bevolking.
  • Meer bekendheid voor de traditie genereren via publiciteit op website, in kranten en andere media en met de film voor bewoners van nieuwbouwwijken en van nieuwe onderdelen in de gemeente.
  • Doorgaan met het contact met de gemeente en sponsoren warmhouden en uitbreiden. 
  • Doorgaan met aandacht op het erfgoed vestigen door media in te zetten en zo mensen te interesseren.
  • In overleg met de gemeente om de aanvraagformulieren voor de evenementenvergunning eenvoudiger en overzichtelijker maken.
  • Blijven inzetten op meer deelname aan de paardenkeuringen en vooral binnen de regels van de overheid wat betreft dierenwelzijn.
  • Blijven proberen om in gesprek te gaan met voortgezet onderwijs buiten de gemeente. Kinderen op scholen binnen de gemeente Vianen krijgen vrij voor de paardenmarkt, daarbuiten niet. 
  • Op termijn het archief digitaliseren. Al deelgenomen aan een workshop bij KIEN hierover.

2017-2020

  • Elk jaar een nieuw thema bedenken voor het ringsteken. Op die manier het ringsteken (ook voor jonge) jaarlijks deelnemers en bezoekers aantrekkelijk maken.
  • De actualiteiten nauwlettend volgen en met de gemeente in gesprek blijven om te voorkomen dat de paardenmarkt verplaatst moet worden.
  • Meerjarige afspraken maken met sponsoren.
  • Met de gemeente afspreken dat de vergunning voor drie jaar geldig is, mits er geen grote logistieke wijzigingen zijn. 

2013-2016

  • Het goede contact met de gemeente voortzetten. 
  • Vrijdagavondprogrammering doorzetten om de bevolking nog meer bij de Paardenmarkt als geheel te betrekken. 
  • Blijven zoeken naar nieuwe sponsoren.
  • Nieuwe activiteiten blijven ontwikkelen om jeugd bij de traditie te blijven betrekken: ringsteken voor kinderen, ringsteekcompetitie voor scholen, een kinderplein.
  • Doorgaan met voorlichting en uitleg geven op scholen.

Contact

Stichting Paardenmarktcomité Vianen
Postbus 8
4130 EA
Vianen
Website