De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Ieder jaar wordt op 28 augustus het Groningens Ontzet van 1672 gevierd. De stad Groningen werd in dat jaar belegerd door de troepen van de bisschop van Münster, Bernhard von Galen, ook wel Bommen Berend genoemd. Na een maand van belegering gaf de bisschop op 28 augustus zijn troepen opdracht zich terug te trekken. Dit Groningens Ontzet wordt sindsdien ieder jaar gevierd. Het is een feest voor alle bewoners van Stad en Ommelanden van Groningen. De feestdag begint om negen uur ’s morgens met het luiden van de klokken van de Martinitoren. Vanouds wordt het feest met paarden gevierd. Vroeger waren de paarden van de boeren eind augustus beschikbaar omdat dan de oogst binnen was. Tegenwoordig worden op de Ossenmarkt tijdens de ‘Paardenkeuring’ fraaie aanspanningen getoond. De keuring is nog altijd een wedstrijd. In het Stadspark vindt die dag een concours hippique plaats. Verschillende nummers ervan gelden voor het Nederlands kampioenschap. De dag biedt ook een moment van bezinning rond het thema vrijheid. Elk jaar wordt een prominente spreker uitgenodigd om een lezing te houden, waarbij dit thema met de actualiteit wordt verbonden. Er is kermis in de Groningse binnenstad en er zijn voor iedere leeftijdsgroep gratis toegankelijke evenementen en feestelijkheden in de stad. 's Avonds is er altijd een groot concert. De feestelijkheden worden afgesloten met een spectaculair vuurwerk in de Zuiderhaven.

Beoefenaars en betrokkenen

De belangrijkste organisator van Groningens Ontzet is de Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken (KVvV). Vrijwel de gehele bevolking van de stad Groningen en de Ommelanden viert het Groningens Ontzet. Op veel scholen in de stad wordt aandacht aan de viering besteed. Paardensportliefhebbers trekken massaal naar het concours hippique. De feestelijkheden zorgen voor een sterke sociale cohesie onder de Groningers. Het gemeentebestuur en ook het provinciebestuur hechten daarom veel belang aan de viering. De vriendenvereniging Gilde 1672 is een belangrijke promotor van de viering rondom het thema ‘vrijheid’.

Geschiedenis en ontwikkeling

In het rampjaar 1672 werd Nederland, of beter gezegd de Republiek der Verenigde Provinciën, aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisschoppen van Keulen en Münster. De spreuk 'het volk redeloos, de regering radeloos, het land reddeloos' is met dit jaar verbonden. In het noorden was het leger van de bisschop van Münster aanvankelijk zeer succesvol. Het feit dat de stad Groningen de belegering heeft weerstaan, is van grote betekenis geweest voor het behoud van de Republiek. Groningens Ontzet is vanaf 1672 vrijwel jaarlijks gevierd. Alleen in de Franse tijd en de eerste jaren daarna en gedurende de beide wereldoorlogen is het Groningens Ontzet niet openbaar gevierd. In 1874 werd de organisatie van de jaarlijkse feestelijkheden overgedragen aan een daartoe opgerichte vereniging, de (sinds 1974 Koninklijke) Vereeniging voor Volksvermaken. In die tijd waren de harddraverijen en het vuurwerk al een belangrijk onderdeel van de feestelijkheden. Aan het einde van de vorige eeuw is meer nadruk gelegd op het thema ‘vrijheid’.

Het programma van de feestelijkheden is de laatste decennia diverser geworden. De doelstelling van de viering, het feestelijk gedenken van de vrijheid, is nooit uit het oog verloren. De recentelijk opgerichte vriendenvereniging Gilde 1672 wil er met name voor waken dat dat ook in de toekomst zo blijft.

Borgingsacties

2021-2024

  • Zorgen voor een succesvolle viering van het 350-jarig jubileum van het Groninger Ontzet in 2022. Dit is de beste borgingsactie die op dit moment voorstelbaar is.
  • Publiciteit genereren en ontwikkelen van nieuwe leerlijn voor scholen door de PR- en educatieve commissies.
  • De leerlijn (digitaal en papier) afronden en verspreiden, waarbij 2022 een ideaal jaar is voor de première. Nieuwe inwoners bereiken via hun kinderen.
  • Contacten leggen en onderhouden met PABO en (basis)scholen.
  • Het archief blijven bijhouden van papieren en digitale versies van de jaarverslagen.
  • Meewerken aan een grote tentoonstelling over de viering van het Groninger ontzet door de tijden heen vanaf 1874 die het Groninger Museum organiseert voor 2022. Hierbij zal ook een catalogus verschijnen, waar wij onze bijdragen aan leveren.
  • Waardevolle samenwerkingen voortzetten en uitbreiden.
  • Kennisuitwisseling met andere Ontzetsteden voortzetten.
  • Via onze eigen netwerken zorgen voor jongere generatie bestuursleden.

2018-2020

  • Gerichte sponsoractie om met een ruimere begroting het potentieel van het ‘Bommen Berend Muziektheater’ te verwezenlijken.
  • Afronden van de leerlijn rond het Groningens Ontzet en verspreiding over scholen in de regio. Hetzelfde geldt voor een bestand aan liedjes die in het muziekonderwijs op de basisscholen kunnen worden gebruikt.
  • Voortzetting van het streven naar een vrije dag voor de viering. De verplaatsing van de buste van Rabenhaupt naar een veel prominentere plaats en de ceremoniële onthulling daarvan is een voorbeeld van een concrete actie ter verwezenlijking van ons streven.
  • Voorbereiding van een grootse viering van 350 jaar Groningens Ontzet in 2022.

2015-2017

  • Systematische inschakeling van de basisscholen regelen. Een muziekprogramma ontwikkelen om dit educatieprogramma te ondersteunen. 
  • Proberen de Groninger bevolking nog directer aan te spreken door op 28 augustus evenementen te organiseren. De Groningers meer als deelnemer dan alleen als toeschouwer bij de viering betrekken en hen ook op andere momenten van het jaar aan het Groningens Ontzet te herinneren.
  • Uitbouw van het Gilde van 1672 en een 'Vriendenprogramma' ontwikkelen.
  • Opdrachten verstrekken aan tekstschrijvers, componisten en beeldende kunstenaars om werk te maken dat met het thema vrijheid in verband staat.

Contact

Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken
Rijksstraatweg 53
9752 AC
Haren
Website