De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Met de herdenkingswandeltocht wordt stilgestaan bij de opofferingen van de geallieerde militairen tijdens de slag om Arnhem (17-26 sept. 1944). De tocht wordt jaarlijks op de eerste zaterdag van september gelopen.
Om aandacht te schenken aan de start van de herdenkingen wordt op de eerste maandag van juli een speciale boog geplaatst in Oosterbeek waarbij aandacht voor de Airborne wandeltocht wordt gevraagd en voor de daaropvolgende herdenkingen.

Wandelaars, zowel individueel, in groepen als in familieverband, kunnen kiezen uit vier wandelroutes. Elke route loopt langs historische locaties, waaronder de landingsterreinen (Wolfheze en Renkum) van de parachutisten en de zweefvliegtuigen, de opmarsroutes, de Airborne begraafplaats, de Oude Kerk en Museum Hartenstein (het Engelse Hoofdkwartier). Bij de officiële aanvang om 11.00 uur leggen Engelse en Poolse Airborne-veteranen als eerste een krans bij een klein monument. Op de routes staan, alleen op die dag, grote frames met foto's uit 1944 met  toelichting. Op de begraafplaats is voor de wandelaars begeleiding door middel tekst en uitleg en een hand-out met verhalen over de gevallenen. Een bezoek aan de Airborne-begraafplaats is voor iedereen een gedragen en emotioneel moment tijdens de tocht.
De binnenkomst van alle wandelaars wordt omlijst door ca. 25 muziekkorpsen. Bij binnenkomst ontvangt iedereen een medaille.
Jongeren worden bij het historisch gedachtegoed van de Airborne wandeltocht betrokken door middel van een speciaal jeugdproject. Door vragen te beantwoorden, krijgen ze inzicht in de geschiedenis, op scholen worden tekeningen gemaakt met het thema Vrijheid, de maker/maakster van de mooiste inzending legt samen met de burgemeester een krans op 17 september. Nevenactiviteiten die georganiseerd worden, staan altijd in het teken van het gedachtegoed.

Beoefenaars en betrokkenen

De tocht wordt georganiseerd door de Politie Sport Vereniging Renkum, waarbij de vereniging wordt bijgestaan door vele vrijwilligers.

De wandelaars zijn afkomstig uit circa 25 landen. Men neemt individueel, georganiseerd groepsverband (civiel en militair) of in familieverband ( vaak met 3 generaties tezamen) deel aan de wandeltocht. De buitenlandse, meestal militaire, wandelaars zien hun deelname als een verrijking van de kennis van de lokale en internationale geschiedenis.
Door aanwezig te zijn bij de opening en ook mee te lopen, laten Burgemeester & Wethouders van de gemeente Renkum en de raadsleden hun betrokkenheid zien.
De jarenlange samenwerking met de scouting toont hun inzet en commitment voor de Airborne wandeltocht.
Ook Scarabee/ArtBorne is al jaren een onmisbare partner bij de wandeldag. Op creatieve wijze worden door hen de wandelaars gefocust op thema's als vrede, veiligheid en gerechtigheid.

Geschiedenis en ontwikkeling

Sinds 1947 wordt de Airborne wandeltocht in groeps-en verenigingsverband gelopen. De organisatie lag in de begin jaren in handen van de lokale/gemeentelijke politie en de tocht was vrij basaal.

Vanaf de eerste tocht hebben Nederlandse militairen en veteranen meegelopen, daarnaast zijn er, door de historische connectie met Engeland, in de loop der tijd ook veel Engelse militairen gaan deelnemen. Voor de Engelsen is Arnhem/Oosterbeek een soort ‘heilige’ grond, de opofferingen in 1944 spreken voor bijna alle Engelsen nog steeds tot de verbeelding. Vanaf de jaren '60 kwamen steeds vaker Britse veteranen naar Oosterbeek. Ze verbleven bij gastgezinnen en werden betrokken bij alle herdenkingsactiviteiten in de maand september.
Naar aanleiding van de toenemende interesse werd in de jaren vijftig en zestig de Airborne wandeltocht ook opengesteld voor individuele wandelaars en werd het aantal routes uitgebreid naar vier.
Sinds de Nederlandse missies in onder andere Libanon en Joegoslavië (jaren ‘80 en ‘90) lopen er ook steeds meer Nederlandse militairen en veteranen die in latere missies hebben gediend mee. Het herdenken van andere missies is persoonlijk, iedereen kan tijdens de Airborne wandeltocht herdenken wat hij/zij wil. Door mond-tot-mondreclame is de belangstelling elk jaar verder gegroeid. Aan de 70ste editie in 2016 hebben 36.000 wandelaars deelgenomen. De belangrijkste vernieuwing in 2015 was het uitnodigen van Airborne-veteranen uit 1944. Zij waren al vaak bij de herdenkingen aanwezig, maar vanaf 2015 worden zij structureel uitgenodigd. Door hun aanwezigheid is de emotionele waarde van het erfgoed en de wandeling enorm toegenomen.
De afgelopen jaren nemen ook Duitse militaire groepen deel aan de Airborne wandeltocht, dat was in het verleden erg beladen, maar is inmiddels volledig geaccepteerd.

Borgingsacties

2021-2024

  • Als onderdeel van het communicatieplan een communicatie en social media plan opstellen, waarin per periode, per doelgroep de activiteiten benoemen.
  • Meer aandacht besteden aan het uitbreiden en verdiepen van het jeugdproject.
  • Meer in overleg gaan met het Airborne Museum over de historische context en mogelijke manieren om kennis over te dragen.
  • De samenwerking met scouting en ArtBorne voortzetten. Bekijken hoe de samenwerking te verdiepen.
  • Actiever nieuwe vrijwilligers werven en investeren in het behoud van de huidige vrijwilligers.
  • Voor mensen met een kleine beurs in samenwerking met de gemeente zoeken naar een oplossing om het evenement voor alle doelgroepen toegankelijk te houden.
  • Intern nadenken over hoe de inkomsten toe te wijzen aan andere doelen na het wegvallen van de laatste nog levende veteranen.
  • De komende periode gebruiken om het gedachtegoed breder te trekken, ook voor een bredere herdenkingsmaand op een zorgvuldige manier.

Contact

Politie Sport Vereniging 'Renkum' /Airborne Wandeltocht
Oosterbeek