De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Het hoogtepunt van het jaarlijkse achtdaagse Dorpsfeest Santpoort is de kortebaandraverij. De draverij is het grootste gemeenschappelijke en het belangrijkste onderdeel van de ruim 40 onderdelen van het Dorpsfeest en wordt in de kern van het dorp (Hoofdstraat) georganiseerd en bezocht door naar schatting 8.000 personen. Tot ver over de landsgrenzen wordt dit evenement ook door oud-inwoners van Santpoort bezocht. De draverij wordt doorgaans van 13.30 tot 18.30 uur verreden. De bezoekers kunnen wedden op de diverse paarden via uiteenlopende soorten van weddenschappen. Al in het najaar wordt gestart met de voorbereidingen zowel richting gemeente, leden, sponsoren, Kortebaanbond, de ruim 400 vrijwilligers als andere betrokkenen. 

In de maand voor de aanvang worden in de voorbereiding alle puntjes nog eens op de i gezet. Tijdens het Dorpsfeest hangt het gehele dorp vol met harddraverijvlaggen. Een dag voor de wedstrijd wordt de Hoofdstraat over een lengte van 400 meter autovrij gemaakt en de straat geveegd. 's Morgens vroeg begint het plaatsen van de dranghekken, die aaneensluitend langs het volledige parcours worden opgesteld. Alle nodige maatregelen worden getroffen ten aanzien van veiligheid, geluidsinstallatie, inrijverboden, afzettingen. Verkeersregelaars staan de hele dag aan de kopse kanten van het traject en in alle zijstraten. 

Het wedstrijdcomité ziet erop toe dat het paard volgens de voorschriften draaft. Er bestaan strenge veiligheidseisen voor mens en dier, zoals het aanwezig zijn van een dierenarts, verbod op gebruik van een zweep, een dopingcontrole en een hitteprotocol. Ten aanzien van de veiligheidseisen voor de toeschouwers kan nog worden vermeld dat aan de hand van het aantal bezoekers in het beveiligingsplan en de vergunning wordt bepaald hoeveel beveiligers er tijdens de wedstrijd aanwezig moeten zijn. Na de finale, nabij de start van de kortebaan vindt de prijsuitreiking plaats. Bij de hoofdprijs hoort een half anker wijn (23 flessen). Voor de 1e t/m 6e plaats zijn er geldprijzen beschikbaar. 

Beoefenaars en betrokkenen

De organisatie wordt uitgevoerd door de Harddraverij-Vereniging Santpoort en Omstreken in nauw overleg met de Gemeente Velsen. De Vereniging is in 2011 onderscheiden met de Koninklijke Erepenning. De burgemeester van Velsen, die tevens inwoner is van het dorp Santpoort, is ook persoonlijk nauw betrokken bij de organisatie van het Dorpsfeest waarvan de Kortebaan een van de belangrijkste pijlers is. De voorzitter van de Harddraverijvereniging komt regelmatig op bezoek bij de burgemeester om het verloop van het Dorpsfeest te bespreken. De NDR (Nederlandse Draf- en Rensport) is een van de betrokken partijen in de vorm van het uitschrijven van de wedstrijd en leveren van het wedstrijdcomité. De Kortebaanbond is actief betrokken bij de wedstrijdkalender, contacten met de eigenaren, trainers en pikeurs, en samenwerking met de verenigingen. 
De afsluiting en prijsuitreiking vindt al decennia plaats in de voormalige loods in de Hoofdstraat waar ook de Kortebaan wordt verreden. 

De Kortebaan wordt naar schatting bezocht door 8.000 personen, van wie circa 6000 uit de Gemeente Velsen en de overige uit de wijde omgeving, bestaande uit vroegere inwoners van Santpoort die soms zelfs ver over de landsgrenzen wonen en liefhebbers van de kortebaandraverij die alle kortebanen bezoeken. 

Geschiedenis en ontwikkeling

Al voor 1752 waren er onderlinge wedstrijden en weddenschappen tussen boeren en andere paardenbezitters. Het paard was in die jaren het enige transportmiddel en er waren altijd eigenaren die dachten dat hun paard het beste en snelste was. In dat opzicht is er weinig veranderd. 'Wedden dat mijn paard wint?'

Sinds 1752 wordt er officieel gekortebaand. Hiervan zijn stukken beschikbaar in het Noord-Hollands Archief. In de afgelopen 260 jaar is er slechts acht keer niet gekortebaand, in hoofdzaak als gevolg van oorlogen en in 2020 door de coronapandemie. Het was Maria van Schuijlenburg, uitbaatster van café De Weijman, die het initiatief nam voor het organiseren van de Kortebaan Santpoort. Zij stelde de prijzen voor de Kortebaan beschikbaar en wel een zilveren zweep en een anker wijn (46 flessen). Rond 1850 werd de berijder van een deelnemend paard ruiter genoemd. ‘Vanaf 1886 sprak men van 'pikeurs' en in het jaar daarna van bestuurder, omdat men toen tweewielige rijtuigen ging gebruiken. 

Aanvankelijk werd de Kortebaan veelal door de uitbater van een kroeg georganiseerd. In de loop der jaren is de Kortebaan uitgegroeid van een sport die vooral door Boeren en Buitenlui werd beoefend tot een volksvermaak voor het hele dorp en haar omgeving. In 1936 werd de huidige Harddraverijvereniging Santpoort e.o. opgericht waarna de Kortebaan uitgroeide tot wat nu een achtdaags Dorpsfeest is, met tegenwoordig ruim 40 evenementen, waarbij het paard centraal staat. Dit is onder meer het geval bij: ringsteken, concours hippique, rijtuigendag, gymkana en een pony- en paardenkeuring.

Daarnaast zijn door de jaren heen tal van andere evenementen aan het Dorpsfeest toegevoegd, zoals een wielerronde, hardloopwedstrijden, koffieconcert, agrarische dag en natuurlijk ook de nodige ludieke en nostalgische evenementen voor alle leeftijdscategorieën. Alle evenementen zijn gratis toegankelijk. Het Dorpsfeest wordt afgesloten met een groots vuurwerkspektakel. 

Borgingsacties

2021-2024

  • Via communicatie het dorp blijven betrekken bij de Kortebaan. Op regelmatige basis gedurende het hele jaar persberichten uitbrengen, met natuurlijk een opbouwende spanningsboog naar het evenement zelf. 
  • Het communicatieplan gebruiken met daarin de verschillende acties  gepland voor de verschillende doelgroepen (bewoners (leden), politiek/ambtenaren/raadsleden, pikeurs, eigenaren, bewoners aan de baan, horeca, ondernemers en winkeliers (sponsoren)). 
  • Ondernemers en winkeliers halverwege het jaar al betrekken bij de organisatie van de draverij, omdat de draverij maar eenmaal per jaar verreden wordt
  • Alle bestuursleden onderhouden periodiek een eigen lijst van sponsoren (netwerk) om de sponsoren het hele jaar rond bij de kortebaan te betrekken.
  • De wet- en regelgeving in de gaten houden.
  • Het archief van de Harddraverij-Vereniging bijeenbrengen  vanaf diverse zolders van (oud-)bestuursleden. 
  • De website en sociale mediaregelmatig aanvullen en verversen
  • Samenwerking met andere kortebanen intensiveren.  
  • De vier kortebanen in de IJmond (IJmuiden, Beverwijk, Heemskerk en Santpoort) samen alten werken in de vorm van een regionale competitie. De prestaties van de pikeurs en renpaarden bepalen in deze competitie wie de IJmond Pikeursprijs wint. 
  • De sponsoren blijven betrekken in de voorbereiding middels sponsoravonden.
  • De lokale verenigingen betrekken bij de kortebaan voor de doorstroming van de vrijwilligers.
  • Met andere vereniging bijvoorbeeld verkeersregelaars regelen.
  • Betrokkenheid en samenwerking met lokale gemeenschap waarborgen.
  • In de publieke sector samenwerken met burgemeester en wethouders (regelmatig (informeel) overleg)), informeert de raadsleden vroegtijdig over het programma en nieuwe ontwikkelingen en maakt afspraken met politie, brandweer en beveiligers over de veiligheid. 
  • Bij de programmering van het Dorpsfeest Santpoort bewust rekening houden met het bereiken van alle doelgroepen. Zo zijn er evenementen voor alle leeftijdscategorieën (jeugd en senioren).
  • Om voldoende verjonging te verkrijgen in de organisatie het 'Hekkenteam' laten fungeren als springplank voor jong organisatietalent. Daarnaast jonge leden aanmoedigen om met ideeën te komen voor nieuwe evenementen. 
  • Kijken of het sponsorteam moet worden vergroot. In het huidige team zitten twee drukbezette mannen. Wellicht een derde lid toevoegen. 
  • Acties uitwerken om nieuwe leden te werven.  
  • Dierenwelzijn aandachtspunt, omdat een groot deel van de evenementen paarden behelst. 

Contact

Harddraverij Vereniging Santpoort en Omstreken
Postbus 537
2070 AM
Santpoort-Noord
Website