Bitterballen zijn vaste prik op elke Nederlandse borrel. Of dat nu thuis is, in de kroeg, bij een netwerkevent, op feesten en partijen of op het terras in de zon. Waar geborreld wordt zijn bitterballen.
Wij vinden het in Nederland maar heel normaal om een portie bitterballen te bestellen, maar ze zijn onderdeel van een typisch Nederlandse borrelcultuur. Een feest is pas echt een feest op het moment dat er een schaal met dampende bitterballen langskomt. Met mosterd. Waarvan niet geacht wordt er dubbel in te dippen. Maar wat veel bitterballeneters toch graag doen. Waar de kroket - de grote zus van - vooral wordt gezien als snackbarartikel of lunchgerecht heeft de bitterbal een geheel eigen status bij het samenzijn met familie, vrienden of collega’s.
In geen enkel ander land is er een borrelcultuur waar er wordt geborreld met bitterballen. Bitterballen worden wel gegeten in andere landen met Nederlandse invloeden. In België worden bitterballen vooral besteld bij de frituur en staan ze meestal niet op de menukaart in het cafe. In Indonesië zijn wel bitterballen te vinden maar die worden vooral door de Nederlandse expat bevolking gegeten. Ook in Suriname en op de Nederlandse Antillen hebben Nederlanders op de bitterbal lijkende balletjes achtergelaten maar zijn ze daar omgetoverd tot gekruide vullingen met vis, vlees en aardappel. En maken geen onderdeel uit van de borrelcultuur zoals wij die kennen.
Geschiedenis en ontwikkeling
Waar komt de naam bitterballen eigenlijk vandaan? Bitterballen zijn zo’n groot onderdeel van onze cultuur dat we hier vaak niet eens bij stil staan. De smaak is namelijk helemaal niet bitter. Het woord ‘bitter’ komt van bittertje. Vroeger werd de bitterbal altijd bij een ‘bittertje’ geserveerd. Vandaag de dag is de combinatie ‘bier & bitterballen’ veel populairder.
Beoefenaars en betrokkenen
Bitterballeneters zijn te vinden in elke leeftijdscategorie en in elke sociale klasse bij uiteenlopende borrelgelegenheden. En niet alleen Nederlanders borrelen graag met bitterballen. Ook buitenlandse toeristen zijn fan. Al vinden ze ‘bitter balls’ maar een rare naam. En is het ook lastig om daar een logische vertaling voor te bedenken. ‘ Little croquettes’ komt nog het meest in de buurt. In vrijwel elke Nederlandse bar en op alle terrassen zijn bitterballen verkrijgbaar. Waarbij het aantal bitterballen op het schaaltje zelden gelijk staat aan het aantal mensen. De grote vraag in dit soort bitterbalsituaties is dan ook altijd; wie pakt de laatste? De klassieke rundvlees- of kalfsvleesbitterbal is nog steeds favoriet, liefst geserveerd met een lik mosterd. Maar de bitterbal is dynamisch en verandert mee met haar tijd. Er zijn steeds vaker eigentijdse bitterballen met vegetarische en vegan vullingen verkrijgbaar. Bij Bar Bitterbal in Amsterdam hebben ze maar liefst 30 verschillende smaken op de menukaart.
