Unesco vergadering in Paraguay: onze Susanne Bergwerff blikt terug

Van 2 tot en met 7 december vond dit jaar de negentiende sessie van het Intergouvernementele Comité voor het UNESCO Verdrag inzake Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed (2003) plaats in Asunción, Paraguay. Vanuit KIEN, als geaccrediteerde NGO bij Unesco, was Susanne Bergwerff aanwezig. De jaarlijkse Comité vergadering staat een week lang bol van interessante presentaties over onderzoek, educatie, borgingsmethodieken en vormen van immaterieel erfgoed en daarom een belangrijk moment voor KIEN om op te hoogte te blijven van ontwikkelingen in het veld.

Ontwikkeling van het 2003 Verdrag  

Fumiko Ohinata, Secretaris van het 2003 Unesco Verdrag begon de Comité Vergadering met een persoonlijke kijk op heden en toekomst van het 2003 Verdrag. Zij benoemde dat de verbinding tussen de verschillende lijsten binnen het 2003 Verdrag is verbeterd. Daarnaast gaf zij aan dat benadrukken dat de conventie bijdraagt aan de Sustainable Development Goals. Daarnaast benadrukte ze de centrale rol van immaterieel erfgoedgemeenschappen en NGO’s in de uitvoering van het Verdrag.  

Netwerk van NGO’s  

Met 264 aangesloten NGO’s is het ICH NGO Forum gegroeid tot een groot platform dat niet alleen NGO’s met elkaar verbindt, maar ook het  Intergouvernementeel Comité adviseert. Tijdens de Comité vergadering worden er vanuit het ICH NGO Forum veel activiteiten georganiseerd. Voor KIEN is dit een kans om al bekende en nieuwe contacten te ontmoeten en ideeën uit te wisselen voor internationale samenwerking. Denk bijvoorbeeld aan kennisuitwisseling over klederdrachten of traditionele sporten, of over de werking van het Verdrag in verschillende landen. 

Bekendmaking van nieuwe bijschrijvingen op de Representative List

Immaterieel erfgoed op de internationale lijsten 

Misschien heb je het al in dit NOS-bericht gelezen: onder andere Hennakunst in 16 verschillende landen en Kermiscultuur in Frankrijk en België staat nu op de internationale Representatieve Lijst.  In totaal zijn 63 nominaties bijgeschreven op de drie lijsten, waaronder 58 inschrijvingen op de Representatieve lijst, 2 op de Urgent Safeguarding List, en 3 voor de Register of Good Safeguarding Practices. Daarnaast zijn 3 elementen verplaatst van de Urgent Safeguarding List naar de Representative List. Benieuwd welke vormen van immaterieel erfgoed dit allemaal zijn? Kijk dan hier 

Belangrijke thema’s deze jaargang waren de koppeling tussen immaterieel erfgoed en duurzame ontwikkeling, de toenemende belangstelling voor multinationale nominaties, en de rol van audiovisuele materialen om gemeenschapsstemmen te benadrukken.  

Focus op borging 

Naar aanleiding van onderzoek naar artikel 18 uit het Verdrag zijn er concrete plannen om een online platform te ontwikkelen dat borgingsacties beter zichtbaar moet maken. Het Verdrag draait uiteindelijk om het borgen van immaterieel erfgoed en met deze initiatieven wordt geprobeerd dit internationaal meer podium te geven. Deze ontwikkelingen zijn ook heel relevant voor het Nederlandse immaterieel erfgoedveld. Het zoeken naar manieren om de borgingsacties of projecten zichtbaarder te maken, is een uitdaging die ook bij KIEN leeft.  

WhatsApp Image 2024-12-04 at 17.54.14

Ook tijdens het symposium van het ICH NGO Forum was het thema borging. Hier werden voorbeelden gedeeld van samenwerkingen tussen NGO’s en immaterieel erfgoedbeoefenaren waarbij samen gewerkt werd aan de toekomst van een vorm van immaterieel erfgoed.  

Klimaatverandering 

Immaterieel erfgoed en klimaatverandering was een van de belangrijke thema’s die aan bod kwam.  In 2024 vonden twee expertmeetings plaats waarin richtlijnen zijn opgesteld voor klimaatmaatregelen gericht op immaterieel erfgoed. Deze richtlijnen benadrukken drie doelen:  

  • Het versterken van de rol van immaterieel erfgoed in klimaatadaptatie 
  • Het benadrukken van de rol van immaterieel erfgoed in klimaatmitigatie 
  • Het nemen van borgingsacties ter bescherming van immaterieel erfgoed tegen klimaatrampen 

Buiten de vergadering werd het side event ‘Exploring Connections: Climate Action for Living Heritage’ gezamenlijk georganiseerd door de working group ICH and Climate Change van het ICH NGO Forum, Unesco en Crespial. Hier werd dieper ingegaan op bovenstaande punten en werden er verschillende voorbeelden uit de praktijk gegeven. Door de gezamenlijke organisatie van het event werden verschillende initiatieven en onderzoeken samengebracht. 

In het document wordt belang van lokale kennis en de betrokkenheid van lokale gemeenschappen benadrukt. Via deze website vind je de ‘draft guidance note on climate action for living heritage’.    

Dat deze richtlijnen zijn aangenomen door het Comité in deze vergadering is erg waardevol. Het laat zien dat er wereldwijd urgentie wordt gezien om immaterieel erfgoed te verbinden aan beleid op het gebied van klimaatadaptatie- en mitigatie. Tegelijkertijd is het een oproep tot meer onderzoek en internationale kennisuitwisseling.  

Ook als KIEN doen we al enkele jaren onderzoek naar de rol van immaterieel erfgoed in klimaatadaptatie. Lees hier meer over het project Water & Land in samenwerking met Centrum Agrarische Geschiedenis en publicaties die we al uitbrachten. Daarnaast startten we in 2024 een onderzoek naar de impact van klimaatverandering op immaterieel erfgoed in samenwerking met de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed.  

#HeritageAlive Symposium 

Een van de vijftig (!) side events die werd georganiseerd, was het #HeritageAlive Symposium. De volgende editie van het tijdschrift gaat over Basketry, het ambacht van mandenvlechten. Susanne presenteerde een tijdens het symposium over het artikel dat vanuit KIEN voor het tijdschrift wordt ingebracht. Samen met Frank Hemeltjen schreef ze over de samenwerking tussen de Vereniging van Vlechters en het Nederlands Openluchtmuseum, wat leidde tot het Vlechtersfestival en een Masterclass Mandenvlechten in 2024. In december 2025 komt deze editie van #HeritageAlive uit. 

Volgend jaar vindt de 20e vergadering van het Comité plaats in India.  

Alle rechten voorbehouden