Paasgebruiken in Denekamp

In Denekamp is geen overkoepelend organiserend comité maar een informele gemeenschap die jaarlijks de paasgebruiken organiseert. Aan de paasgebruiken in Denekamp wordt deelgenomen door geboren, getogen en voormalige Denekampers. Er zijn verschillende families die met de traditie verweven zijn, al dan niet met een jaarlijks terugkerende symbolische taak of opdracht. De Judas & Iskariot worden jaarlijks gekozen, waarbij de Judas altijd de Iskarot van het jaar ervoor is. In verband met de paasstaak is de beheerder van het 't Singraven bij de traditie betrokken, evenals de gemeente die de politie, brandweer en openbare werken faciliteert en de eigenaar van de paasweide is. Verder zijn ook de VVV, parochie, toeristen en uiteraard de toeschouwers bij de traditie betrokken.

De oorsprong van de paasgebruiken is, voor zover bekend, niet achterhaald. Wel blijkt uit een krantenartikel dat de paasgebruiken onder leiding van Judas & Iskariot reeds in 1894 plaatsvonden. Uit overlevering wordt verteld dat de Denekampers elk jaar recht hebben op een gratis paasstaak van 't Singraven, mits deze dan ook elk jaar wordt opgehaald. Op het moment dat er een jaar zou worden overgeslagen, zou dit jaarlijkse recht komen te vervallen. In de praktijk is deze regel echter niet gehandhaafd. Voor zover bekend hebben de paastradities namelijk twee keer, door externe omstandigheden, geen doorgang hebben kunnen vinden. In 1945 omdat in dit jaar Denekamp op eerste paasdag door de Amerikanen werd bevrijd en in 2001 door de gekke-koeienziekte (BSE).

Voor de tweede wereldoorlog waren Judas & Iskariot gekleed in colberts met een smalle stropdas. Na de oorlog ontstond een trend dat zij gekleed gingen in een spijkerbroek met een groen stoffen legerjack. De platte wagens waarmee het hout werd gehaald, werden vroeger voortgetrokken door paarden. Deze zijn inmiddels vervangen door trekkers. Door de toenemende belangstelling is de locatie van het paasvuur op de paasbult in de loop der jaren te krap geworden. Daarnaast bracht het paasvuur, mede omdat de paasbult in een bos ligt en er een aantal woningen met rieten dak rondom heen staan, een steeds groter brandgevaar met zich mee. Daarom is het verplaatst naar het grasveld naast de recreatieplas 'het Goor'.

De herkomst van het paashout varieert per jaar. Vanwege toenemende milieu- en natuurbelangen wordt het vinden van locaties waar dennenhout kan worden gekapt en gehaald steeds lastiger. Daarom varieert de houthaallocatie jaarlijks in en rond de gemeente Dinkelland. De traditie wordt overwegend uitgevoerd door het mannelijke deel van de bevolking. De dames zitten voornamelijk in de ondersteunende rol richting ‘hun mannen’, al neemt de actieve betrokkenheid langzaam toe.

2022-2024

• Doorgeven van traditie gaat vanzelf, geen actie nodig.
• Doorgaan met online foto album.
• Het informele overleg met gemeente, brandweer, politie en coördinator openbare werken wordt voortgezet.
• We houden samen met de deelnemers de veiligheid in de gaten.
• Regelen van een veiligheidsplan nodig zijn, indien nodig.
• Niet te veel publiciteit geven. Doel is een kleinschalig feest, een gezellig en klein paasvuur blijven voor de eigen gemeenschap.
• Doorgeven van de traditie door de ouders die de jongeren erbij betrekken. Tot nog toe gaat dat goed.
• Alert blijven op mogelijke klachten over fijnstof.

2018-2021

• Online fotoalbum bijhouden om de herinnering aan het immaterieel erfgoed levend te houden.
• Het aanplanten van nieuwe bomen op Landgoed Singraven.
• Het handhaven van de bijeenkomst van dorpelingen met onder meer de verantwoordelijke wethouder, brandweer, politie en de coördinator openbare werken over de vergunning, veiligheid en milieu, enkele weken voor de paasdagen.
• Het beperken van overlast door het voorkomen van overmatige rookvorming door alleen schoon en droog hout te gebruiken. Daarnaast in gesprek blijven met omwonenden.
• Controle door de brandweer tijdens de opbouw van de bult en het branden.
• Regelen van een overleg voor tractorrchauffeurs die hout aanvoeren: samen de risico's benoemen en maatregelen instellen om die risico's te beperken. Bijvoorbeeld door het inzetten van verkeersregelaars, goede communicatie over de route en politiebegeleiding, eventuele (bijna-)incidenten evalueren en bespreken.
• Organiseren overleg 'boomklimmen': toezien dat de klimmers geoefend zijn, gecontroleerd te werk gaan, voorkomen dat klimmers door adrenaline onverantwoordelijke acties uithalen.