Sallandse Bottermarkt te Raalte

Er zijn verschillende partijen betrokken bij het organiseren van de Sallandse Bottermarkt: de achttien ambachtslieden, de opbouwploeg van acht personen, de verkopers van Kruudmoes, oliebollen en koffie, de zuivelboer en de plaatselijke bakker. De bezoekers komen vaak uit de regio Raalte, maar ook toeristen bezoeken de markt, vooral tijdens de zomervakantie. Het aantal bezoekers is sterk afhankelijk van het weer, maar ligt ongeveer tussen de 800 en 1200, met uitschieters tot 2500. Er wordt samengewerkt met de gemeente voor de vergunning en met de weekmarkt en streekmarkt. Andere betrokken partijen: Raalter Ondernemersverbond en Verenigingsgebouw het Annahuis.

In 1967 was dhr. Willem Albers, destijds voorzitter van het Raalter Ondernemersverbond, bij familie op bezoek in Schagen. Hij zag de daar georganiseerde botermarkt en de grote aantallen mensen die eropaf kwamen. Dit bracht hem op het idee om ook zoiets in Raalte te organiseren. Vroeger werd er immers daadwerkelijk zelf gekarnde boter op de markt verkocht door boerinnen die op woensdagochtend naar de weekmarkt kwamen.

Omdat men in Raalte nog sterk hechtte aan ieders eigen geloof en kerk werden er tien vrouwen van de Rooms katholieke kerk en tien vrouwen van de Protestantse kerk gevraagd om mee te werken aan de eerste Botermarkt. Ook de directeur van de toenmalige zuivelfabriek ‘de Hoop’ werd ingeschakeld voor materiaal en mensen. En zo kwam de eerste Bottermarkt (botter is Sallands dialect voor boter) tot stand in 1967. Deze werd toen dat jaar maar één keer georganiseerd. Het ging toen ook nog alleen maar om het karnen van boter, en de verkoop van boter, karnemelk en krentenwegge en twee of drie ambachten. In de jaren die volgden groeide het aantal ambachten en het aantal markten per jaar naar nu 8 á 9 markten per jaar met achttien ambachten.

Eind zestiger begin zeventiger jaren was deze markt zelfs zo populair dat er busreizen vanuit het hele land werden georganiseerd om deze markt te bezoeken. Ook de regionale en landelijke media besteedde er aandacht aan. In de begintijd werden de ‘vrouwleu’ nog met paard en wagen naar de markt gebracht, waarna de toeristen een rondrit op de wagen konden maken. Nu zijn deze paarden en wagens niet meer beschikbaar, en vanwege de veiligheid in de winkelpromenades ook niet meer mogelijk. De Kruudmoes werd in de eerste jaren in een grote pan aangevoerd en met de hand uitgeschept, waarbij de klanten zelf een pannetje moesten meebrengen. Nu is dat niet meer denkbaar: op de acht markten verkopen we in totaal meer dan 3000 liter Kruudmoes. Bovendien moet alles gekoeld worden en van een sticker met samenstelling en houdbaarheidsdatum worden voorzien.

Door de huidige wet en regelgeving ontstaan er ook veranderingen bij de ambachten. Zo mag de karnton bij het boterkamen niet meer van hout zijn i.v.m. mogelijke schimmelvorming. Dit is opgelost door een roestvrijstalen "karn bus”. Ook mag de karnemelk en de boter na het kamen niet meer aan de consument worden verkocht, omdat het niet in een beschermde atmosfeer is vervaardigd. Men betrekt deze producten nu van een biologische boerderijwinkel, en ze worden vanuit een koelvitrine verkocht.

2022-2025

• Persoonlijk mensen benaderen voor vrijwilliger of ambachten.
• Ambachtslieden cursussen laten geven om het ambacht door te geven: kralen breien, imkeren.
• Ambachten bij kinderen onder de aandacht te brengen door schoolklassen uit te nodigen op de bottermarkt. Er is een vragenlijst die kinderen kunnen invullen door vragen te stellen aan de ambachtslieden.
• Kleurwedstrijd voor de onderbouw van de basisschoolleerlingen organiseren.
• Plannen voor digitalisering archief uitvoeren.
• Flyers bij de toeristenpunten en campings leggen.
• Plannen voor een historisch bezoekerscentrum in Raalte in oude boerderij mede uitvoeren.
• Ambachten in deeltijd op de markt laten staan i.v.m. hogere leeftijd ambachtslieden.
• Andere ambachten zoeken voor de markt, ook met jongere mensen. Plannen voor nieuwe producten uitvoeren zodra het kan.
• Projecten met kunstenaars of nieuwe ambachten om nieuwe bezoekers te trekken.
• Het Veiligheidsplan en draaiboek up to date houden.

2019-2021

• Zoeken naar mogelijkheden om een handboek te maken door interviews te houden met de afzonderlijke ambachten, omdat de kennis van de Bottermarkt nergens is vastgelegd en nu mondeling wordt overgedragen. 
• Blijven proberen om de jeugd te interesseren voor de ambachten, bijv. met oude technieken nieuwe hedendaagse producten te maken die de jeugd aanspreken
• Intensief samenwerken met de gemeente.
• De markt anders opstellen zodat er meer ruimte is in het geval van calamiteiten, er betere in- en uitgangen zijn en er betere plek is voor gediplomeerde EHBO’ers.
• Actief op zoek gaan naar nieuwe medewerkers via de website, door netwerken, bezoeken en demonstraties op scholen.