Staphorster stipwerk

Alle inwoners van Staphorst zijn min of meer betrokken bij het stipwerk. Dames in Staphorst die nog klederdracht dragen, bedrukken vaak nog hun eigen stof. Naast deze groep is Gerard van Oosten een van de actiefste Staphorster stippers. Hij geeft workshops stipwerk en sinds een paar jaar is hij met een groep jonge Staphorsters bezig om eigentijdse producten te ontwikkelen. Op deze manier blijven nieuwe generaties betrokken bij deze techniek en wordt er gewerkt aan een toekomst voor het stipwerk. Inmiddels zijn er veel mensen in Staphorst actief bezig met het traditionele stipwerk. Museumboerderij Staphorst heeft een klederdrachtcollectie met stipwerk. De Stichting Staphorster Stipwerk is een breed netwerk rond stipwerk.

Om dure stoffen met ingeweven patronen te imiteren, werden in middeleeuws Europa stoffen versierd door middel van oliedruk. Pigmenten werden met bijvoorbeeld lijnolie of vernis vermengd tot ‘drukpap’, waarmee op de stof gestempeld werd met houten blokken. De stoffen waren niet zo geschikt voor kleding, want ze waren vrij stijf en zwaar en de opdruk verdween snel bij het wassen. Frans Vloedgraven, eigenaar van een textielwinkel in Staphorst, ging in 1905 handbedrukte stoffen verkopen in Staphorst. Op de markt had hij een boerin gezien met een zwart jakje met witte stipwerkbloemetjes. Vloedgraven dacht dat dit zou passen in de Staphorster klederdracht. De nieuwe mode sloeg aan en ook anderen gingen deze stoffen en stempels verkopen. Toen leverancier Palthe in 1929 stopte met de verkoop van de stof, ging de zoon van Vloedgraven daar in de leer en hij kwam terug met kennis over de technieken en met de benodigde materialen. Dat was het startsein voor de Staphorster productie van met stipwerk bedrukte stoffen. Staphorster vrouwen gingen in diezelfde tijd ook handmatig stoffen voor hun klederdracht versieren met stipwerk. Zij maakten hun eigen stempels en ontwikkelden hun eigen motieven en patronen.

Vanaf 2010 kwam er meer aandacht voor het stipwerk, deels op initiatief van inwoners, deels doordat de modeontwerper Ricardo Ramos een collectie ontwierp die geïnspireerd was op de Staphorster klederdracht. Staphorster verftechnicus Gerard van Oosten merkte dat de traditionele verf niet meer voldeed aan de huidige eisen: met giftige stoffen, een lange droogtijd en het was niet machinewasbaar. Gebaseerd op de traditionele verf ontwikkelde hij nieuwe verf, met kleur en glans die gelijk is aan de traditionele verf. Met deze nieuwe verf zijn er tal van mogelijkheden voor het stipwerk. Nu kunnen onder meer ondergoed, zonnebrillen en kerstballen versierd worden met Staphorster stipwerk.

2024-2026

• Men gaat vanuit de vakopleiding mensen benaderen om een actieve rol op zich te nemen binnen het bestuur.
• Omdat het op een moderne manier inzetten van stipwerk vanzelf gaat gaat men meer aandacht besteden aan het traditionele stipwerk.
• Vakkrachten worden benaderd om het huidige bestuur te helpen met het maken van een overzichtelijk archief.
• Men gaat opzoek naar een aantal nieuwe kartrekkers voor de werkgroepen.
• Aan het voortgezet onderwijs worden lespakketten aangeboden.
• Website en webshop worden beter zichtbaar/logischer gemaakt zodat ze beter vindbaar zijn.

2021-2023

• Blijven wijzen op de waarde van kwalitatief goede ambachtelijk vervaardigde producten.
• De samenwerking met de werkgroep klederdracht van Museum Staphorst voortzetten, ook bij de nieuwe vakopleidingen stipwerk.
• Kijken naar aanpassing van de huidige stichting waarbij de borging van het traditionele stipwerk een specifiek aandachtspunt is
• Het archief structureren.
• Onderzoeken of er via het netwerk van de 'handwerksector' of het textielnetwerk meer samenwerking tot stand kan komen.
• De mogelijkheden bekijken van een samenwerking met professionele verffabrikant.
• Digitaal platform ontwikkelen, eventueel in samenwerking met de toeristische sector om ambachtelijke producten tegen goede prijs te verkopen.

 2016-2020

• Doorgaan met de opleidingen en workshops voor jongeren en volwassenen en het uitbreiden van de lessen aan schoolkinderen, in en buiten de scholen. 
• Samenwerken met organisaties die zich bezig houden met andere druktechnieken om elkaar waar mogelijk te versterken.
• Verder opbouwen van het digitale archief (kennis, achtergronden, PR-artikelen).
• Proberen het Staphorster stipwerk nog meer onder de aandacht te brengen van de doelgroepen die dit kunnen waarderen en die er ook voor willen en kunnen betalen wat het waard is. Bijv.in het westen van het land, door samenwerking met musea en instellingen daar, en in het buitenland, bij toeristen en kopers.
• De traditionele dracht, ook als die uit het dagelijkse straatbeeld is verdwenen, toch zichtbaar houden, bijvoorbeeld bij speciale gelegenheden.
• Proberen het Staphoster stipwerk voor te laten dragen voor de internationale UNESCO lijst om de overdracht en doorontwikkeling nog meer te borgen door vergroting en versterking van de bekendheid en het draagvlak.

2012-2015

• Doorgaan met het aanbieden van de vakopleiding mbv de lesmap en het handboek voor vakmensen over de herkomst, geschiedenis, tradities, materialen, technieken en ontwikkeling van het Staphorster stipwerk, met bijbehorende USB-stick met foto's en filmpjes.
• Training organiseren voor vakmensen die de workshop willen gaan geven volgen.
• De les- en materiaalkisten voor het scholenproject verspreiden. Voor basisscholen is een pakket van vier lessen gemaakt, met aandacht voor de achtergrond van de traditie.
• Doorgaan met PR voor het Staphorster stipwerk.
• Veel aandacht bieden aan de groep traditionele stipsters. 
• Experimenteren met diverse verfsoorten voor specifieke materialen zoals keramiek en porselein. Er is een speciale oven gemaakt om stipwerkverf te fixeren op stof, zodat de stof gewassen kan worden.
• Doorgaan met naast de traditionele, ook meer eigentijdse stipwerkproducten te laten zien, zodat jongeren het leuk vinden om in stipwerk te lopen.