De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Een stoetboom is een tak waaromheen oorspronkelijk witte broodjes (stoetjes) werden gebakken. Stoeten, witte broodjes, werden vroeger alleen op hoogtijdagen gegeten en waren een lekkernij. Op de eerste schooldag na de zomervakantie krijgen de leerlingen die nieuw op school zijn een stoetboom. Tegenwoordig worden er kadetjes en krentenbollen in een plastic zakje aan de tak gehangen en ook lekkernijen, fruit of kleine hebbedingetjes worden aan de stoetbomen gehangen. Vaak zijn ze ook nog met slingers versierd.Het verhaal dat de kinderen bij het uitdelen van de stoetboom verteld wordt/werd is: op de schoolzolder boven het lokaal van de bovenmeester groeit een stoetboom en bij een storm zijn er takken afgebroken. Daarna gaan leerlingen van de hoogste klas op zolder stampvoeten waarmee ze de vallen van de takken nabootsen. De afgebroken takken van de stoetboom worden vervolgens, ten overstaan van ouders en grootouders, uitgereikt aan de nieuwe leerlingen van de school.Na afloop worden de takken mee naar huis genomen waar ze blijven staan totdat alle traktaties eraf zijn.<

Beoefenaars en betrokkenen

Waarschijnlijk is uitreiken van stoetbomen al aan het eind van de 19e eeuw een gebruik geweest. Aan het begin van de 20e eeuw werd het deeg voor de stoetjes om de takken gekneed en door de plaatselijke bakker zo aan de takken gebakken. Er is nog maar één bakker die de broodjes aan de tak bakt. Tegenwoordig worden de stoetjes in een plastic zakje verpakt en aan de boom gehangen. De bedoeling van de stoetbomen was om de leerlingen te trakteren. De schoolgang vormde een aanslag op hun vrijheid en betekende dat ze de aanwezigheid van hun moeder moesten missen. Bovendien werden ze vaak geconfronteerd met een juf die ook nog een vreemde taal (Nederlands) sprak.

Geschiedenis en ontwikkeling

Deze traditie komt voor in het noorden van de provincie Groningen (globaal van Zoutkamp tot Delfzijl en ten noorden van Bedum), ook wel het Hogeland genoemd. Bij de uitreiking zijn de ouders en grootouders aanwezig, maar soms komen ook andere familieleden en buren kijken. Van de gebeurtenis worden volop foto’s gemaakt. Ouders en grootouders die als kind een stoetboom ontvangen hebben willen deze ervaring graag aan hun (klein)kinderen doorgeven. Zij dringen er, via de ouderraad en medezeggenschapsraad, bij de directie en het onderwijzend personeel van de school van hun kinderen er op aan om de traditie in stand te houden. Uit een onlangs gehouden enquête blijkt dat de stoetbomen nog op 25 basisscholen op het Hogeland uitgereikt worden.

Borgingsacties

2024-2026

  • Een enquête toesturen naar de deelnemende scholen om te kijken hoe het er nu voor staat met de Stoetbomen traditie. Ook met tips erbij zodat je van elkaar kan leren maar ook kijken bij elkaar hoe het loopt.
  • Buiten het gebied waarbij het leeft kan een promotiefilm gemaakt worden.
  • Hierin kunnen we andere scholen en gebieden met de traditie kennis laten maken. Maar ook nieuwe leerkrachten hebben hier wat aan.
  • Het bundelen van alle informatie van de verschillende scholen om een draaiboek te maken voor nieuwe leerkrachten.
  • Het op agenda zetten van verstrekking van informatie aan scholen die ook mee willen doen na de zomervakantie.
  • Binnen de school nog iemand zoeken die samen de coördinatie wil op pakken. Het liefst iemand van groep 3 die daadwerkelijk de uitvoering doet hiervan. Het kan ook iemand van een deelnemende school zijn.
  • Naast verzorgingshuizen ook in het dorp op zoek naar locaties om langs te gaan. Rondje in het dorp zorgt ook voor bekijks en aandacht.
  • Cultuurgelden kan ingezet blijven worden om culturele activiteiten te blijven bekostigen waaronder de Stoetbomentraditie, mocht dit nodig zijn.

2020-2023

  • De gegevens van de inventarisatie van activiteiten rondom de traditie door de diverse scholen (geanonimiseerd) aan alle scholen sturen. Er zouden positieve impulsen van uit kunnen gaan als men de overeenkomsten en verschillen ziet. Vervolgens aan de scholen vragen aan te geven of er nog verschillen zijn opgetreden sinds de vorige enquête.
  • Zorgen dat de nieuwe coördinatoren zo snel mogelijk de taken gaan overnemen en in overleg met de scholen gaan invullen.

2016-2019

  • Inventariseren hoe de organisatie en uitvoering van het uitreiken van de stoetbomen op de diverse scholen plaatsvindt.
  • Vastleggen van de traditionele manier van het bakken van de "stoetjes" aan de takken van de stoetboom, zoals dat nu nog maar door één bakker wordt gedaan. Zo mogelijk nog andere bakkers interesseren voor medewerking aan deze traditie.
  • Scholen actief benaderen en informatie verstrekken over de traditie van de stoetbomen aan de scholen die hebben aangegeven (her)invoering te overwegen. Hiervoor een netwerk creëren waar informatie over de traditie wordt verzameld binnen een archief en verspreid onder de onderwijsteams van scholen. 
  • Om de bevolking en de ouders van leerlingen in het bijzonder te bereiken algemene informatie via diverse media verspreiden, bijv. via een website.
  • Het creëren van een werkgroep die een structuur opzet voor de continuering van de uitvoering van het borgingsplan in de nabije en verre toekomst.

Contact

Scholen in het Hogeland