Kaaskoningin worden is een grote eer. Jaarlijks zijn er twee leden van de Evenementen Commissie Bodegraven verantwoordelijk voor het voortzetten van het erfgoed. Zij doen dit door het aanwijzen van een nieuwe Kaaskoningin. De nieuwe koningin moet óf werkzaam zijn in de kaashandel, óf familie van een zelfkazende boer zijn, waardoor ze veel kennis heeft over het ambacht kaasmaken en het rijpingsproces. De Kaaskoningin heeft twee hofdames die niet per se uit ‘de kaas’ hoeven te komen. Buiten de Kaaskoningin en de twee leden van de ECB zijn alleen de kleermaker en kapper op de hoogte van wie de nieuwe Kaaskoningin en haar hofdames zijn. Het is het grootste bewaarde geheim voor alle bewoners in het dorp en dorpen eromheen. Pas tijdens de optocht op donderdag worden de Kaaskoningin en haar hofdames gepresenteerd aan het publiek. Aan deze optocht met praalwagens wordt meegedaan door ondernemers, sportverenigingen, hulpdiensten en de kinderen van alle basisscholen uit Bodegraven. De Kaaskoningin en hofdames sluiten de optocht af. De eerste prijs voor de mooiste praalwagen, die door de ECB wordt gekozen, wordt 's avonds door de Kaaskoningin uitgereikt. Ieder jaar is er thema aan de feestelijkheden verbonden, dat wordt aangedragen door de bewoners uit Bodegraven.
Op het eindpunt van de optocht, het Raadhuisplein, maken de Kaaskoningin en haar hofdames kennis met de burgemeester; hij overhandigt haar de staf van Bodegraven waarmee zij drie dagen lang de baas over het dorp Bodegraven is.
Dit moment is tevens het startsein van de driedaagse Najaarsmarkt. De Najaarsmarkt is geen onderdeel van de traditie maar tijdens de Najaarsmarkt bezoekt de Kaaskoningin met haar hofdames wel diverse evenementen waaronder het ringsteken, kaaskeuringen, de opening van de kaas- en bloemenshow en het bejaardencentrum. Een ceremoniemeester begeleidt de Kaaskoningin en de hofdames tijdens het hele evenement.
Beschrijving
Beoefenaars en betrokkenen
Twee leden van de Evenementen Commissie Bodegraven organiseren de verkiezing van de Kaaskoningin. De Evenementen Commissie Bodegraven is aanvankelijk als marktcommissie voor de organisatie van de braderie van de Najaarsmarkt gestart, maar organiseert sinds ruim 10 jaar geleden zowel de verkiezing van de Kaaskoningin, de Najaarsmarkt, de voorjaarsmarkt als Koningsdag.
In totaal zijn er rond de 5500 deelnemers en bezoekers aan de optocht en de Najaarsmarkt.
Geschiedenis en ontwikkeling
De eerste kaasmarkt werd gehouden op dinsdag 21 maart 1882. Meer dan 100 jaar lang stond het centrum van Bodegraven op dinsdag vol met handelaren en boeren die kaas verhandelden.
De 1e Kaaskoningin werd in 1952 gekroond. De Kaaskoningin werd in het leven geroepen omdat het kaasdorp Bodegraven behoefte had aan een eigen Koningin die ambassadrice kon zijn voor hun mooiste product: kaas.
Met ingang van juni 2001 is de kaasmarkt afgeschaft. Om de traditie van de kaasmarkt levend te houden, wordt er sindsdien elk jaar in september de Najaarsmarkt gehouden met een professionele kaaskeuring.
De Najaarsmarkt was aanvankelijk een gemeentelijke aangelegenheid en op verzoek van de gemeente koos de marktcommissie van de Najaarsmarkt de Kaaskoningin. De feestelijkheden waren toen van donderdag tot en met dinsdag. In 2006 heeft de gemeente de keuze van de Kaaskoningin overgedragen aan de ECB (Evenementen commissie Bodegraven) De gemeente vond dat het organiseren van evenementen niet meer paste binnen haar taken een overheidsinstelling.
Vanaf het begin is het voor alle bewoners in het dorp en omstreken altijd een groot geheim geweest wie de nieuwe Kaaskoningin zou zijn. Een aantal jaren, van 1953 tot 1968 was er geen Kaaskoningin omdat een aantal belangrijke bewoners van Bodegraven vond dat er maar 1 Koningin in Nederland was, dat was Koningin Juliana. Dit besluit heeft toentertijd de bevolking van Bodegraven zeer betreurd.
Ondanks alle veranderingen heeft de Kaaskoningin nog steeds ‘kaas’ door haar aderen stromen. Vol overgave is zij nog steeds de ambassadrice van kaas.
Borgingsacties
2021-2024
- Een meertalige flyer maken om bezoekers binnen en buiten de dorpskern te informeren over de Kaaskoningin en Najaarsmarkt, omdat in ‘Landal De Reeuwijkse Plassen’ veel bezoekers uit het buitenland komen.
- Een quiz ontwikkelen voor de basisscholen evenals een promotiefilm om op de scholen te tonen.
- Het archief zo compleet mogelijk maken door het archief onder te verdelen in kennis, video en afbeeldingen. Hiervoor een actieplan opstellen.
- Via lokale social media en sportverenigingen meer vrijwilligers werven.
- De bekendheid van de Kaaskoningin vergroten bij bezoekers buiten van de dorpskern.
- Met het oog op de handhaving van de wet en regelgeving inzetten op goede communicatie met gemeente en hulpdiensten, ondernemers en omwonende en vrijwilligers. Via bijeenkomsten informatie uitwisselen.
Contact
Gemeente Bodegraven-ReeuwijkRaadhuisplein 1
2411 BD
Bodegraven
Zuid-Holland
Nederland
