De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Zodra de vorst intreedt en ondergelopen stukken land en sloten, vaarten en plassen gaan bevriezen, worden de ruim vijfhonderd natuurijsclubs in Nederland actief. Een oude traditie blijkt springlevend. Soms heeft een ijsclub een combibaan: een ondergelopen betonnen bak of asfaltbaan, waardoor enkele centimeters ijs voldoende zijn om te kunnen schaatsen. De strijd om welke club de eerste marathon op natuurijs organiseert, is ieder jaar weer spannend. Later gaat de organisatie van toertochten van start. Onderlinge afstemming tussen organisatoren van verschillende tochten vindt plaats. De ijsmeesters van de KNSB houden de groei en de kwaliteit van het ijs nauwlettend in de gaten, ook voor de veiligheid van de schaatsers. Tochten kunnen aan elkaar gekoppeld worden tot extra lange afstanden (200 km) en dan komt uiteraard de Elfstedentocht in beeld. Uiteraard ontbreekt ook een koek-en-zopietent niet. Ook zijn er wedstrijden op natuurijs, kortebaan- en marathonwedstrijden. Als er geen natuurijs is, zijn de kampioenschappen op kunstijs.  Na elke schaatswinter worden de draaiboeken en reglementen waar mogelijk verbeterd. Schaatsen op natuurijs  zorgt voor verbondenheid en draagt het bij aan gezondheid van de schaatsers.

Beoefenaars en betrokkenen

De KNSB met zijn gewesten, commissies, aangesloten ijsverenigingen (ongeveer 450, met zo’n 150.000 leden) en toertochtorganisatoren (230) vormt de organisatorische en bestuurlijke ruggengraat van het schaatsen op natuurijs. Daarnaast zijn er rond de 200 trainingsgroepen voor diverse wedstrijdtype. Daarnaast vormt uiteraard de Nederlandse bevolking het grootste deel van de gemeenschap. 

Geschiedenis en ontwikkeling

Sommige onderzoekers zeggen dat schaatsen in Nederland is uitgevonden. Of dat zo is weten we niet, maar de oudste ijzeren schaatsen die in Nederland zijn gevonden dateren uit de dertiende eeuw. Pas tegen de helft van de negentiende eeuw werd schaatsen een vorm van sport en spel. Toen werden de eerste ijsverenigingen opgericht. In 1882 werd de Nederlandse Schaatsenrijders Bond opgericht, later ‘Koninklijk’: de KNSB. Tot in de Tweede Wereldoorlog was er een scheiding in taken tussen de KNSB en de ijsbonden en -verenigingen. De KNSB organiseerde wedstrijden, de ijsbonden de toertochten en het onderhoud van ijswegen. De eerste georganiseerde toertocht was in 1900 bij de Alblasserdamse IJsclub. Na de oorlog ontwikkelden de wedstrijdschaatssport, recreatiesport, reglementering en veiligheid zich in onderlinge samenhang binnen de KNSB. Nog altijd echter hebben de lokale ijsclubs een belangrijke rol in het schaatsen op natuurijs. Zij organiseren de tochten en onderhouden de banen. Bij gebrek aan natuurijs zijn er kunstijsbanen. De eerste werd in 1934 geopend. Inmiddels zijn er 21 kunstijsbanen in het land.

Borgingsacties

 

 2019-2021

  • IJsclubbestuurders scholen om in de spaarzame momenten van natuurijs ook hun club en natuurijs te promoten.
  • Tools aanreiken om op een laagdrempelige en efficiënte manier geïnteresseerden te werven als potentiële vrijwilligers met kennis van natuurijs.
  • Overdracht van kennis van natuurijs: ijsbanen maken en veiligheid en plezier voor de gemeenschap realiseren. Daarnaast het netwerk van toertochten op natuurijs behouden. De kennis van de route en organisatie ook doorgeven als er niet jaarlijks tochten worden voorbereid.
  • Jongeren betrekken als nieuwe vrijwilligers.
  • De geschiedenis van schaatsen doorgeven, bijvoorbeeld door het maken van een lespakket voor basisscholen of voor jeugd die meedoet aan het project IJstijd.

2017-2018

  • Communiceren over veiligheidsregels, o.a. via de website www.schaatsen.nl en de natuurijsverenigingen.
  • Standaardprocedures bij schaatsen op natuurijs waar nodig updaten en aanscherpen.
  • Draaiboeken voor toertochten jaarlijks geactualiseren.
  • Contact leggen en afspraken maken met weermensen bij diverse omroepen en grote dagbladen, over berichtgeving met vorstweer. Een speciale masterclass Natuurijsmeester voor buienradar en RTL organiseren.
  • De jeugd door middel van het project IJstijd op ijsbaantjes in dorpen en steden in de wintermaanden laten kennismaken met schaatsen. 
  • Het doorlopend maken van afspraken met gemeenten en waterschappen om rekening te houden met natuurijsroutes bij de aanleg van nieuwe (water-)wegen en bruggen.
  • Het doorlopend inventariseren van bestaande knelpunten op schaatsroutes en die waar mogelijk aanpakken i.o.m. waterschappen, ijsverenigingen en toertochtorganisaties.
  • Het plezier van natuurijs en veiligheid in externe communicatie en TV interviews standaard benoemen.

Contact

KNSB
Postbus 11084
3505 BB
Utrecht
Utrecht
Nederland
Website