Valkerij

De valkerijverenigingen het Valkeniersverbond Adriaan Mollen en Valkerij Equipage Jacoba van Beieren hebben zich verenigd in een overkoepelende stichting Nationaal Overleg Valkerij Organisaties, kortweg NOVO, gevestigd in Eersel. Bij elkaar opgeteld hebben zij ongeveer tweehonderd leden. In Valkenswaard is sinds 1986 ook gevestigd het Valkerij- en Sigarenmakerijmuseum, hier wordt een beeld gegeven van de geschiedenis van de valkerij in de periode 1650-1855.

Al ten tijde van Karel de Grote, die op het Valkhof in Nijmegen kwam en overleed in 814, werd de valkerij op het grondgebied van het huidige Nederland bedreven. De jacht en de valkerij waren adellijke activiteiten. Het hertogdom Brabant lag op de trekroute van de slechtvalk. In plaatsen als Leende en Valkenswaard ontwikkelde de valkerij zich vanaf de zestiende eeuw. De streek was door de uitgestrekte heidevelden heel geschikt voor de vangst van jachtvogels. Die kregen een training en werden daarna verkocht in heel Europa. Valkeniers uit Valkenswaard en omgeving gingen equipages leiden en vonden emplooi bij alle grote vorstenhuizen in Europa. Na de Franse Revolutie verdween de valkerij bijna geheel. In het midden van de negentiende eeuw beleefde de valkerij nog een opleving onder leiding van prins Alexander, broer van koning Willem III. Hij werkte met Nederlandse valkeniers als Jan Bots en Adriaan Mollen. Niettemin stierf in 1935 de laatste professionele valkenvanger in Nederland, Karel Mollen. Kort na zijn overlijden richtte een aantal mensen het Nederlands Valkeniersverbond ‘Adriaan Mollen’ op. Ze wilden de Nederlandse valkerij nieuw leven inblazen. Hun missie slaagde en er werden in de twintigste eeuw meer verenigingen opgericht. Het aantal valkeniers nam toe, maar ze waren niet meer beroepsmatig met de valkerij bezig. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw kwam de valkerij onder druk te staan. Roofvogels werden toen in de natuur ernstig bedreigd. De maatschappelijke discussie over jacht heeft zijn weerslag op de populariteit van de valkerij.

2024-2026

• Een systeem bedenken voor registratie van opgeleide valkeniers zodat de overheid via de examencommissie uit een pool ‘goedgekeurde’ valkeniers kan kiezen wie er mentor wordt en nieuwe valkeniers kan opleiden
• Alert zijn op en eventueel onderzoek doen naar de redenen van stoppende valkeniers, in het bijzonder wanneer niet persoonlijke omstandigheden daar aanleiding toe zijn maar veranderingen in organisatie en/of beperkingen in de uitoefening van de valkerij worden ervaren.
• Bezien of en hoe, gelet op de actuele ontwikkelingen rond wetgeving en dierziekten onder prooidieren, er voldoende mogelijkheden beschikbaar blijven voor de uitoefening van de valkerij.
• Onze Gids voor Goede praktijken inzetten als uitgangspunt voor iedereen die vogels houdt.
• Een eigen dierenwelzijnsprotocol met een centrale woordvoerder ingeval van een incident, en eventuele vragen vanuit de samenleving hierover, blijft van kracht.

2021-2023

• Werkgroep vormen om voor aspirant valkeniers in samenwerking met SJN en NOVO de syllabus te herschrijven. De syllabus baseren op de wettelijk vastgelegde eindtermen en voorzien van moderne technieken, zoals o.a. de opname van QR-codes waarmee een link naar betreffende pagina's op het internet wordt gecreëerd. Doelgroepen: aspirant valkenier en mentor.    
• Voor scholen en publiek een educatieplan schrijven waarin beschreven wordt wat de Valkerij inhoudt.
• Informeren of er bij verenigingen behoefte bestaat om de archivering te verbeteren.
• Onderzoeken of er samenwerkingsmogelijkheden zijn met andere belangenpartijen zoals boeren en jagers.
• De wetgevingstrajecten nauwgezet blijven volgen om daarin de belangen van de valkerij te behartigen. Hetzelfde geldt voor de dierenwelzijnsbepalingen in de Wet dieren.

 2016-2020

• De lesbrief voor basisschoolleerlingen blijven promoten. De lesbrief is vanwege grote belangstelling vertaald in het Duits, Engels, Frans, Spaans en Arabisch en wordt nu wereldwijd gebruikt.
• De ontwikkeling van wet- en regelgeving nauwlettend volgen en waar nodig daarbij actief de valkerijbelangen behartigen door middel van lobby, overleg met betrokken overheden en schriftelijke inbreng in wetgevingstrajecten.
• Innovatie blijven toepassen. Er worden nieuwe materialen gebruikt in de fournituren en het gebruik van telemetrie is door de komst van GPS-systemen nog volop in ontwikkeling. Samenwerken met de Rijksuniversiteit Groningen in de ontwikkeling van radiografisch bestuurbare en sterk op roofvogels lijkende vliegende modellen. Toepassingen van deze technieken zijn onder meer verjaging op vliegvelden of schadebestrijding bij schadegevoelige gewassen.

2013-2015

• Er is een lesbrief gemaakt voor basisschoolleerlingen. Hij wordt sinds 2014 op vele basisscholen in heel Nederland gebruikt. De lesbrief is vanwege grote belangstelling vertaald in het Duits, Engels, Frans, Spaans en Arabisch en wordt nu wereldwijd gebruikt. Op diverse momenten is actief de publiciteit gezocht om de valkerij te profileren. Hierbij is er ook aandacht voor de overdracht naar jongeren.
• De valkerij is op diverse buitenmanifestaties vertegenwoordigd. Alle verenigingen hebben een jublileum gevierd en zich daarbij duidelijk geprofileerd met tentoonstellingen en andere activiteiten om mensen kennis te laten maken met de valkerij. 
• Er is een interne evaluatie gestart binnen NOVO op basis waarvan een interne beleidsnotitie opleidingen is opgesteld. Er zijn knelpunten opgelost.
• Er is een evaluatie geweest van het examentraject, het mentoraat en de opleiding. De examinering is wat aangepast. De implementatie liep gelijk met de implementatie (2016) en inwerkingtreding (2017) van de nieuwe Wet Natuurbescherming.
•  Innovatie blijft doorgaan. Er zijn nieuwe materialen gebruikt in de fournituren en het gebruik van telemetrie is door de komst van GPS-systemen nog volop in ontwikkeling.
• Valkeniers werken samen met de Rijksuniversiteit Groningen in de ontwikkeling van radiografisch bestuurbare en sterk op roofvogels lijkende vliegende modellen. Toepassingen van deze technieken zijn onder meer verjaging op vliegvelden of schadebestrijding bij schadegevoelige gewassen.
• Er zijn diverse activiteiten uitgevoerd die gericht waren op beleidsmakers en politici met als doel de belangen van de valkerij te behartigen in het kader van de nieuwe Wet Natuurbescherming. Er is schriftelijke input geleverd en er zijn door de verenigingen meerdere activiteiten georganiseerd waarbij politici zijn uitgenodigd om kennis te maken met de valkerij. Met succes, de beperking op het aantal valkeniersaktes vervalt, de woestijnbuizerd is toegevoegd als middel voor beheer en bestrijding, de mogelijkheden in vogelrichtlijnen zijn verruimd en de aktes zijn nu 5 in plaats van 1 jaar geldig.