Munten worden algemeen beschouwd als een van de oudste uitvindingen van de mensheid. Het ambacht van het maken van munten is daarom ook oud en is altijd gekenmerkt geweest als zeer ambachtelijk en specialistisch. Het maken van munten is arbeidsintensief en zeer precies werk dat begint bij het ontwerpen en maken van stempelgereedschap. Het ambacht van het maken van munten en het stempelgereedschap dat nodig is om munten te slaan, omvat diverse disciplines waarbij de modelleur de hoofdtaak taak heeft om een goede balans te zoeken tussen de vertaling van het ontwerp en de metaaleigenschappen. Ook eisen die volgen uit de muntwet en specificaties die gelden ter voorkoming van vervalsingen zorgen ervoor dat het ambacht buitengewoon specialistisch en uniek is.
Het ambacht nu: 3D design en lasers
Tegenwoordig wordt het modelleren veelal gedaan op de computer en kan er direct een werkstempel/spiegelbeeldstempel worden gemaakt met een laser. Het ambacht is nog dagelijks in ontwikkeling en nieuwe technieken worden toegepast ter verfraaiing van munten of ter verbetering van veiligheidskenmerken. Ook combinaties tussen het oude handwerk en de moderne technieken zijn mogelijk. Voor elke munt heb je twee stempels nodig, een voorzijde stempel en een keerzijde stempel. In ons land staat het staatshoofd altijd op de voorzijde van de munt. Als iedereen tevreden is over de stempels, worden deze vaak nog even gepolijst. Dat is het heel goed oppoetsen met diamantpasta van de gladde oppervlakten in een munt. Hierdoor wordt het verschil tussen het reliëf en de achtergrond veel groter. Mat tegenover glanzend.
In het verleden waren en verschillende steden met een munthuis en muntrecht, tegenwoordig worden alle Nederlandse munten geslagen bij de Koninklijke Nederlandse Munt in Utrecht. Hier werken ongeveer 70 mensen en slaan munten voor Nederland maar ook in opdracht voor vele verschillende landen in de wereld.
Het ambacht vroeger: van stempelsnijden tot gipsmodel
Munten werden vroeger met de hand geslagen met behulp van een hamer. De oudste muntstempels werden in koper uitgesneden. In de Romeinse tijd ging men over op ijzeren stempels die na het uitsnijden van de voorstelling gehard werden en zodoende langer meegingen.
Vanaf de negentiende eeuw worden de stempels machinaal vervaardigd met behulp van een reduceermachine. Vroeger maakte men van een ontwerp eerst een gipsmodel. Dat is de voorstelling in gips, een aantal keer groter dan dat de munt uiteindelijk wordt. Deze moest vervolgens op ware grootte in een stalen stempel gegraveerd worden. Die stempel is dan de moederstempel. Dat betekent dat deze als voorbeeld voor alle andere stempels dient. Met die moederstempel wordt dan een werkstempel gemaakt: heel hard wordt er met de stempel op een andere stalen prop geslagen. Dan krijg je de afbeelding in spiegelbeeld. Dat is precies wat een stempel moet zijn, want anders kun je niet lezen wat er op de afslag – de munt zelf - staat.
