Heraldiek is een oude beeldtaal, nog steeds gebruikt als een krachtige uitdrukkingsvorm, een middel van herkenning en verbondenheid voor veel families in Nederland.
De hedendaagse makers van familiewapens bedienen zich soms nog van oudere stijlen, zoals gotiek, renaissance, barok en art nouveau, maar zij zijn ook vernieuwend bezig. Zij werken op papier of perkament, in hout of steen, of met digitale media. Computers en kleurenprinters geven wapenkunde een groter bereik in de geïnteresseerde samenleving. Ook de inhoud van de wapens verandert mee in de tijd. Op deze wijze ontstaan nieuwe, unieke wapens, vaak voorzien van een vernieuwende beeldtaal.
Daarnaast sluit de moderne hedendaagse heraldiek aan op maatschappelijke ontwikkelingen waarbij wapens voor vrouwen, geadopteerde kinderen of partners van hetzelfde geslacht worden ingepast. Zo ook het gebruik van ‘dubbele namen’. Het NGH (Nederlands Genootschap voor Heraldiek) volgt de Nederlandse traditie, met het vrij mogen aannemen van wapens, een symbool is van grote burgerlijke vrijheden en wapens een uitdrukking kunnen zijn van gelijkwaardigheid tussen mensen. Daarmee is heraldiek een cultureel aspect dat een rol heeft in de moderne maatschappij met een eeuwenlange achtergrond. ‘Levende heraldiek’ dus.
Ter inspiratie en geschiedkundige duiding worden ook historische wapens opgespoord en -digitaal- toegankelijk gemaakt. Het NGH maakt zich hiervoor sterk. Vanuit dit verleden is er thans vanzelfsprekend een raakvlak met door de overheid vormgegeven heraldiek. Afstemming met de Hoge Raad van Adel is daarom gepast. Met de uitreiking van wapenbrieven door het NGH, waarbij door het College van Herauten wordt getoetst op de correcte toepassing van de heraldieke regels, worden nieuwe wapens gemaakt. Deze worden ook geregistreerd.
Heraldiek ontstond in Noord-West-Europa in de tweede helft van de 12e eeuw. De eerste wapenschilden werden gebruikt in de militaire context van het slagveld. Al snel werden (afbeeldingen van) wapenschilden ook gebruikt in andere sociale situaties. Met een ontwikkeling van 850 jaar met veranderende ‘spelregels’ en een ‘democratisering’, waardoor ook zeker in de Nederlanden, de burgerij een wapen kon voeren, is er thans sprake van een open gebruik van familiewapens.
Afsluitend:Toegankelijkheid en samenwerking, ook internationaal, zoals met de Academie Internationale d’Heraldique (AIH), zijn essentieel voor een levende heraldiek als cultureel erfgoed.
