Het Twentsche woord voor gaan is goan, het is een Nedersaksische schrijfwijze. Een Goa-stok is een oude Twentsche wandelstok, dus een stok om te gaan. Je kunt de Twentsche stok herkennen aan de gekrulde vorm.
Rond 1750 werd de stok populair. Hij werd niet meer alleen gebruikt als steun bij het lopen, maar hij gaf de mensen aanzien. Ook werd de stok gebruikt voor dagelijks gebruik, kerk- en marktbezoek en ook voor het uitnodigen van buren, kennissen en familie. Als er een bruiloft was, gingen de naaste buren, ofwel de eerste ‘noabers’, op pad met een versierde Goa-stok. De stok was omwikkeld met groen en achter dit groen werden, al naar gelang het jaargetijde, verse bloemen of papieren roosjes gestoken. Bij geboorte kwamen aan de Goa-stok wat slingers te hangen en de noabers namen een krentenwegge van ruim één meter mee. Bij een sterfgeval werd de Goa-stok voorzien van een zwart lint. Hierbij kon je van veraf al zien dat het niet goed was. Een typisch gedichtje over de Goa-stok luidt:
Bi-j `t goan en stoan
of wa-j ok doot
Met mie bie de haand
geet `t oe altied good.
Er zijn meerdere manieren om een Goastok te maken, maar niet iedereen doet dat op een natuurlijke manier. Het kan ook met de draaibank of een draad erom heen draaien. Er is een duidelijk verschil te zien tussen kunstmatig en natuurlijk.
Beoefenaar Jan Wilmink doet het op de natuurlijke manier: “Als ik een mooie stok in het bos of in een houtwal zie, vraag ik bij de eigenaar toestemming om te zagen. Vervolgens zaag ik de stok op een lengte van 1.20 meter. De gangbare lengte van een Goa-stok is 1.05m tot 1.20m, maar op verzoek wil ik ook wel langere exemplaren maken. Als de stok is gezaagd, ga ik ontdoen van de bast (schillen). Vervolgens leg ik de stok te drogen. Het duurt ruim een jaar voordat de stok geheel droog is. Na het drogen, schuur ik de stok met de hand (dit is een hels karwei). De stok behandel ik vervolgens met lak of bijenwas en als de lak of bijenwas gedroogd is, schuur en lak ik de stok voor een tweede maal. Op speciaal verzoek, behandel ik de stokken ook wel met lijnolie, maar deze behandeling vergt tijd i.v.m. het drogen. Bij de stokken die met bijenwas behandeld zijn, komt de structuur van de stok extra goed naar boven). Tot slot bevestig ik een leren veter om de stok op te hangen en dan is het werk gedaan.”
De Twentsche Goa-stok wordt nu gebruikt om mee te wandelen op de Pelgrimstocht Santiago de Compostela in Spanje. Ook is het nog steeds een cadeau voor speciale gelegenheden, zoals pensioen – Abraham – Sara – Huwelijk – Familie in het buitenland – Relatiegeschenken – enz. Jan Wilmink heeft een boekje geschreven over de Goastok: De Twentsche Goa-stok Van houtwal tot stok.
