De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Bij het machinaal maken van klompen worden verschillende onderdelen in het productieproces onderscheiden. Er wordt gewerkt met redelijk eenvoudige machines die met een beperkte snelheid draaien. De machines worden vanuit een centraal punt, de elektromotor, aangedreven met leren riemen.

Eerst wordt het hout gezaagd of gekloofd. Nadat het buitenmodel van de klomp is gefreesd, wordt de klomp op maat uitgeboord. Er wordt gewerkt met mallen om een zo perfect mogelijke pasvorm te krijgen. De klomp moet worden gedroogd. Ten slotte wordt de klomp geschuurd en bewerkt.

Het instellen van de machines vergt een hoge mate van vakmanschap, kennis van de eigenschappen van het hout en de machines. Het is een technische uitdaging een paar klompen te produceren op machinale wijze.  Jaarlijks is er een nationale klompenkeuring, waarbij machinaal vervaardigde klompen worden gekeurd. Er wordt beoordeeld op pasvorm, model en kwaliteit. De producent die kampioen wordt, krijgt de Zilveren Klomp uitgereikt. 

Beoefenaars en betrokkenen

Er zijn nog negentien klompenfabrieken in Nederland. De meeste staan in de Achterhoek en Noord-Brabant. De Nederlandse Vereniging van Klompenfabrikanten behartigt de belangen van deze bedrijven. Souvenirwinkels zijn de belangrijkste afnemers. Slechts stratenmakers en enkele boeren dragen tijdens hun werk nog klompen. In de diverse klompenmusea kan men vaak een grote variëteit aan klompen bewonderen. 

Geschiedenis en ontwikkeling

Klompen werden eeuwenlang handmatig gemaakt. Vanaf het begin van de twintigste eeuw worden in Nederland echter vrijwel alle klompen op machinale wijze gemaakt. Aanvankelijk was stoomkracht belangrijk. Later kwamen er elektromotoren. De productie in de klompenfabriekjes lag veel hoger dan in de werkplaatsen waar handmatig klompen werden gemaakt.

Sinds 1926 vindt de jaarlijkse nationale klompenkeuring plaats. Sinds 1930 wordt het winnende bedrijf beloond met de Zilveren Klomp. Alleen in de jaren 1944 en 1945 werden er vanwege de oorlogsomstandigheden geen keuringen gehouden. Na de Tweede Wereldoorlog nam de vraag naar klompen sterk af. Door de machines geavanceerder te maken, konden in de jaren zestig de productiekosten verlaagd worden. Maar uiteindelijk moesten meer en meer bedrijven om economische redenen hun productie stoppen.

Een kleine opleving kwam er nog door de export naar emigratielanden, waarheen veel Nederlanders na de oorlog waren vertrokken. Klompen worden nu vooral nog gemaakt om als souvenir verkocht te worden. De klomp is voor buitenlanders hét icoon van Nederland. 

Borgingsacties

2021-2024

  • De nieuwe website groots openen en bijhouden. De bestuursleden en leden stimuleren om de site actueel te houden door het toevoegen van klompgerelateerde activiteiten.
  • Sociale media koppelen aan de nieuwe website.
  • Bezoekers van de website stimuleren Vriend te worden voor een jaarlijkse donatie in ruil voor iets extra's.
  • Blijven zoeken naar nieuwe methodes om de kennis over te dragen. Vooral via video/korte instructiefilmpjes etc.
  • Klompenmakers elkaar laten leren kennen zodat onderlinge kennisuitwisseling eenvoudiger wordt.
  • Samenwerking met Stichting Brabantse Klomp en Streekpark De Kienehoef te St. Oedenrode voortzetten.
  • Meer saamhorigheid kweken en elkaar inspireren bijv. via ledenuitje (ter plekke bij een collega) en klompenmakers-contactdag (na de keuring).
  • Wellicht een stagiaire filmpjes laten maken voor sociale media om jongeren te trekken.
  • Na corona weer workshops klompenmaken aanbieden, voor verschillende leeftijden. Ook kinderfeestjes-arrangementen.
  • De klompenmakerscontactdag en de Nationale Klompenkeuring weer organiseren in 2022 en jaren daarna met als uitdaging het groter op te zetten in samenwerking met andere partijen, zoals Stichting Brabantse Klomp en plaatselijke horeca om zo het mooie klompenvak te promoten.

2016-2020

  • Vernieuwen en digitaliseren van het brancheboek (cursusboek) voor het maken van klompen op machines. Zoeken naar andere mogelijkheden om het vak klompen maken te leren, bijv. met behulp van een video/korte instructie filmpjes.
  • Doorgaan met de jaarlijkse nationale klompenkeuring in Sint-Oedenrode. De kosten om deze keuring te houden is voor het NVK een enorme last. Om toch te proberen zoveel mogelijk deelnemers te hebben brengen we geen kosten in rekening.
  • De website vernieuwen en aanpassen zodat iedereen die geïnteresseerd is in klompen alle informatie kan vinden die men zoekt. 

2013-2015

  • Plannen om een nieuwe website te maken voor de Nederlandse Vereniging van Klompenfabrikanten, waarop alle leden de mogelijkheid krijgen om hun evenement te delen. Zo kunnen bezoekers en toeristen in een paar klikken zien wat er bij hun in de buurt aan klompenactiviteiten zijn. 
  • Samenwerken met verschillende gemeentes, zoals de Gemeente Meijerijstad, de Gemeente Boxtel en de Gemeente Best. 
  • Samenwerken met andere organisaties, zoals een midgetgolfbaan, waar nu het hele proces van machinaal klompen maken door de midgetgolfers al spelende gevolgd kan worden. 
  • Digitaliseren van het brancheboek (cursusboek) voor het maken van klompen op machines; kijken naar de mogelijkheden voor korte instructievideo's. 
  • Introduceren van andere modellen klompen. 

Contact

Nederlandse Vereniging van Klompenmakers
Ambachtsweg 2
5492 NJ
Sint-Oedenrode
Sint-Oedenrode
Nederland
Website