Marrons zijn afstammelingen van tot slaaf gemaakten die gevlucht zijn en aanvankelijk in het binnenland van Suriname in stamverband zijn gaan leven. Van de zes stamverbanden in Suriname wonen er nu ook Marrons in Nederland. Een kenmerk van hun cultuur is de gezagsstructuur. Elke Marronstam heeft een stamhoofd (granman) die voor het leven wordt benoemd. De granman wordt geassisteerd door kapiteins (kabiten), die weer wordt bijgestaan door basiya’s (ordebewakers). Iedere Marronstam heeft zijn eigen taal. Elke stam bestaat verder uit lo’s, familiegroepen, waarbij de verwantschap overgaat van moeder op dochter. Andere belangrijke onderdelen van de cultuur zijn de levensrituelen, bijvoorbeeld na een geboorte en de verschillende rituelen als een kind de volwassenheid bereikt gi pangi voor een meisje (het geven van de omslagdoek) en gi kamisa voor een jongen die volwassenenkleding krijgt. Andere elementen van de cultuur die Marrons in stand willen houden zijn muziek en dans, de keuken, de kennis van medicinale kruiden en planten. Het is een orale cultuur, er is weinig vastgelegd, al wordt tegenwoordig gebruikgemaakt van social media. De kernwaarden van de Marroncultuur zijn: ontmoeting, vertrouwen, eigenheid, spiritualiteit, traditie en verwondering.
Beschrijving
Beoefenaars en betrokkenen
In Nederland wordt de Marroncultuur gedragen door enkele duizenden mensen. De verschillende stammen zijn vertegenwoordigd in raden. De Stichting Dufuni, de landelijke stichting van de Marrons in Nederland, zet zich in voor de bevordering van het welzijn van de Marrons in Nederland en Suriname.
Geschiedenis en ontwikkeling
Tussen 1650 en 1830 brachten slavenhandelaars ruim een kwart miljoen Afrikanen naar Suriname. Een deel van de tot slaaf gemaakten wist aan de slavernij te ontsnappen. Het achterland van de plantages was een gebied van uitgebreide moerassen en oerwouden. De ontsnapten voelden zich daar redelijk veilig. Ze stichtten er dorpen en leefden van de jacht en de visserij. Op 10 oktober 1760 werd door de koloniale overheid het eerste vredesverdrag met een van de stammen van de Marrons, de Aukaners, gesloten. Deze groep verkreeg hiermee juridische vrijheid en territoriale rechten in het binnenland. Deze datum en dit eerste verdrag staan gegrift in het geheugen van de Marrons. Vervolgens werden in 1762 en 1767 door de overheid verdragen gesloten met respectievelijk de stam van de Saramakaners en van de Matuariërs. In 1765 kwamen er zendelingen aan in het gebied van de Marrons. Enkele Marrons namen het christelijk geloof aan en lieten hun kinderen naar school gaan. Tegenwoordig wonen er ruim elfduizend Marrons in Nederland. In Nederland is de Marroncultuur weinig zichtbaar. Tegenwoordig wordt er door Marrons die trots zijn op hun eigen cultuur een actieve identiteitspolitiek bedreven. Zij geven kennis over bepaalde levenslooprituelen door aan nieuwe generaties, op bijeenkomsten wordt aandacht besteed aan klederdracht en rituelen en er worden lezingen en workshops over de Marroncultuur gegeven. Sinds 1974 is 10 oktober in Suriname officieel de Dag van de Marrons, een nationale feestdag. Bij de vieringen van de jaarlijkse Dag van de Marrons zijn er de laatste jaren niet alleen allerlei zaken uit de Marroncultuur te zien, maar ook boeken te koop. In grote steden zijn er winkels met allerlei informatie over de Marroncultuur, zoals de vanodoe-winkels die traditionele kruiden en medicijnen verkopen.
Borgingsacties
2015-2021
- Bereiken van Marronjongeren stimuleren via sociale media zoals Facebook met als hoofddoel overdracht van de Marroncultuur.
- Maken van plannen voor het doorgeven van de Marroncultuur tijdens de Jaai Kutu (jaarbijeenkomst): benoemen welke knelpunten eerst aangepakt gaan worden en daar een jaarplanning bij maken.
- Mogelijkheden onderzoeken voor het opzetten van een centrum voor studie en documentatie over Marrons, het Marronhuis, als centrum voor studie en documentatie. Hiertoe ook financieringsmogelijkheden bekijken.
- Fondsen werven voor gezamenlijke activiteiten in Nederland en Suriname.
- Op 10 oktober, de dag van de Marrons, cultuur, normen en waarden doorgeven aan Marronjongeren. Deze dag verbinden aan een thema.
