De Nederlandse Thuisbevalcultuur

Bepaalde groepen verloskundigen, kraamverzorgers en (aanstaande) ouders spannen zich in om de Nederlandse thuisbevalcultuur te borgen, vanwege culturele aspecten en om medische redenen.

Verloskundigen die zijn aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en kraamverzorgers die zijn aangesloten bij de Nederlandse Beroepsvereniging voor Kraamverzorgenden (NBvK) begeleiden thuisbevallingen en ondersteunen in de kraamperiode. 

Deze twee beroepsorganisaties erkennen de thuisbevalling als onderdeel van de Nederlandse identiteit en cultuur, en zij zetten zich ervoor in om deze praktijk op veilige en verantwoorde wijze te borgen, waarbij er samenwerking en afstemming plaatsvindt met verloskundigenorganisaties en gynaecologenorganisaties. Het doel is om te voorkomen dat een natuurlijk proces onnodig gemedicaliseerd wordt, en om de medische en culturele waarden van de thuisbevalling te duiden. Veel verloskundigen en kraamverzorgenden ervaren hun bijdrage aan de thuisbevalling en kraamperiode als een roeping.

Verder zijn uiteraard vrouwen en hun partners in de vruchtbare levensfase met een kinderwens beoefenaars van dit erfgoed wanneer zij bewust voor een thuisbevalling kiezen.

In de Middeleeuwen begeleidden vroedvrouwen bevallingen thuis op een ‘geboortestoel’ of bankje, en de kraamzorg werd door ‘bakers’ gedaan die vaak gehecht waren aan oude beproefde methodes.

In de zeventiende eeuw ontstond er een opleiding tot verloskundige, in 1865 regelde de wet Thorbecke dat de geneeskunst en verloskunde alleen uitgeoefend mocht worden door mensen die daarvoor geschoold zijn. Net als in buurlanden kwamen ook in Nederland kraamklinieken, maar dankzij de goed en zelfstandig opgeleide vroedvrouwen konden in Nederland de meeste vrouwen nog steeds thuis bevallen. Begin twintigste eeuw werd er een nieuwe opleiding kraamverzorging aangeboden, hetgeen heeft geleid tot wat het vak kraamzorg nu is.

Met het vastleggen van de bevoegdheden van de vroedvrouw in de Nederlandse wet werd de kiem gelegd voor een sterk zelfstandige positie van verloskundigen in vergelijking met andere Westerse landen. Het verschil met de rest van de wereld was dat de verloskundigen in Nederland als zelfstandige medische professionals werden opgeleid, terwijl zij elders onder verantwoordelijkheid van de artsen vielen. De zelfstandige positie van verloskundigen gaat gepaard met een bepaalde mate van vrijheid bij het thuis begeleiden van bevallingen. 

Ook de combinatie van verloskunde met een periode van kraamzorg aan huis, is uniek voor Nederland. De verloskundigen vormen hier een autonome professie binnen de geboortezorg, waaraan o.a. de KNOV haar bestaansrecht ontleent.

2021-2024

• Tegenwicht bieden aan de angst- en controlecultuur onder (aanstaande) zwangere vrouwen en hun partners door de medische voordelen van de thuisbevalling onder de aandacht brengen en de fysiologie van het bevalproces goed uit te leggen. Om een weloverwogen keuze te kunnen maken aanstaande ouders informeren over de veiligheid van de thuisbevalling.
• Uitdragen dat thuisbevallen onderdeel is van de Nederlandse immateriële cultuur en het belang van de achterliggende waarden duiden, namelijk: keuzevrijheid, autonomie, ‘thuis zijn’ en niet onnodig medicaliseren.
• Bewustwording creëren dat er een reëel risico is op verdwijning van de thuisbevalling vanwege toenemende medicalisering van bevallingen, waardoor de keuzevrijheid van vrouwen in het geding komt.
• Wetenschappelijke artikelen over de thuisbevalling verhelderen door ze te 'vertalen' naar het publiek, en positieve bevalervaringen verspreiden via sociale media en journalisten.
• Meer voorlichting geven over veilig thuisbevallen, zowel aan de eigen beroepsgroepen als op scholen en opleidingen. Actieplan voor de komende jaren opstellen met o.a. bezoeken aan scholen, het verspreiden van informatie via sociale media (facebook, Instagram) enz.
• Het vak kraamzorg aantrekkelijker maken voor de nieuwe generatie. Dit vak heeft een wat stoffig imago en wij willen in samenwerking met opleidingen en nieuwe generaties bedenken hoe we dit imago kunnen verbeteren.
• Met tegenstanders van thuisbevallen het gesprek blijven aangaan.
• Een politieke lobby voeren voor een veilige infrastructuur en voor voldoende medische zorg op alle gebieden. Vanwege capaciteitstekort en de sluiting van ziekenhuizen in dunbevolkte gebieden, wordt het risicovoller en minder aantrekkelijk om thuis te bevallen omdat, indien er iets mis gaat, de reis naar een ziekenhuis langer duurt.