De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bevat immaterieel erfgoed waarvan de erfgoedgemeenschap, groep of individu een borgingsplan heeft geschreven om het erfgoed toekomst te geven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. De erfgoedzorg wordt elke drie jaar geëvalueerd.

Beschrijving

Het Paasvuur Espelo wordt gebouwd door lokale jongeren. Het sociale aspect is heel belangrijk, net zoals het wedstrijdelement. In de Holtense paasvurencompetitie strijden vier buurtschappen om de hoogste paasbult.

Er zijn afspraken gemaakt met Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, zodat de jongeren de heide op kunnen om jonge aangroei van naaldhout weg te halen. Zo heeft het Paasvuur Espelo naast een sociaal-culturele, ook een ecologische functie.

Twee weken voor Pasen wordt er gestart met de opbouw van de vuurstapel. Dit opbouwen gebeurt volgens een bepaald systeem, dat alleen door de ervaren bouwers beheerst wordt. Zij geven hun kennis door aan de jongere bouwers. Als de stapel af is, worden er letters in gehangen die ‘Espelo’ vormen. Deze letters worden gemaakt door dames, die papieren roosjes vouwen die verwerkt worden tot de letters.

Op de zaterdag voor Pasen worden de vier paasbulten opgemeten en gekeurd. De uitslag wordt ’s avonds in het lokale café bekendgemaakt. Eerste paasdag organiseert de stichting samen met de Espelose Jongerenvereniging een spelletjesmiddag en ’s avonds is er een lampionnenoptocht die onder leiding van de fanfare naar de locatie van het paasvuur trekt. Om 20.00 uur wordt het vuur aangestoken met een lampion van de optocht. Als de stapel brandt, is er tijd voor ontspanning en sociale contacten. Het vuur trekt veel bezoekers, uit het hele land. Traditie is dat de bezoekers elkaars gezichten met houtskool uit het vuur zwart maken. Op tweede paasdag wordt het terrein opgeruimd. 

Beoefenaars en betrokkenen

Vrijwel alle 370 bewoners zijn op de een of andere manier betrokken bij het vuur. De organisatie is in handen van de Stichting Paasvuur Espelo. De Espelose Jongerenvereniging is er ook nauw bij betrokken. De gemeente controleert of afspraken worden nagekomen en verleent de vergunning. De burgemeester ontsteekt elk jaar een van de vier vuren in de Holtense Paasvurencompetitie.

Geschiedenis en ontwikkeling

De eerste bronnen waarin over paasvuren werd geschreven dateren uit de zeventiende eeuw. Vooral Oost-Nederland kent een lange en diepgewortelde paasvuurtraditie.  Sinds 1964 bouwen de inwoners van Espelo paasvuren in competitieverband. Tegenwoordig gaat de competitie tussen Espelo, Beuseberg, Dijkerhoek en Holterbroek.

De omtrek van de paasbult moet gebouwd worden in de verhouding 1 meter hoogte op 8 meter omtrek. Deze regels zijn er om de vier paasvuren goed met elkaar te kunnen vergelijken en om te voorkomen dat het grootste paasvuur maar een paar meter hoog is en heel wijd in omtrek. De paasvurencommissie stelt vast wie het hoogste vuur heeft. De laatste jaren gaat de strijd vooral tussen Espelo en Dijkerhoek.

In 1987 deden de Espelose boakebouwers een eerste recordpoging voor het Guinness Book of Records. Zij bouwden met 27,87 meter toen het hoogste paasvuur ter wereld. In 2012 braken zij hun eigen record door een paasbult van maar liefst 45,98 meter te bouwen, opnieuw een vermelding in het Guinness Book of Records. Een recordaantal bezoekers, 40.000, zag de bult in vlammen opgaan.

Borgingsacties

2022-2024

  • Voor de nieuwe woordvoerder een mediatraining regelen.
  • Een Tiktok account aanmaken voor Paasvuur Espelo, om aan te sluiten bij de social media kanalen waarop jongeren zich bevinden.
  • De Immaterieel Erfgoed Spotten-productie van Paasvuur Espelo onder de aandacht brengen en de QR-code mogelijk verder benutten op andere communicatie-uitingen.
  • Voor en tijdens het paasvuurseizoen regelmatig vergaderen met de vertegenwoordigers van de andere paasvuren met wie we de competitie organiseren. Flexibel omgaan met de uitdagingen van deze tijd en de competitie aanpassen als dat nodig is. In 2022 zal het competitieve element zodoende niet draaien om de hoogte maar om originaliteit van de vuren (vorm van de brandstapels). 
  • Nieuwe jeugd bij het paasvuur betrekken om de aanwas van toekomstige bouwers te borgen. Brainstorm inplannen met JOCLUNIE (Jongerenclub Nieuw Heeten) over een middag waarbij de kinderen komen helpen bij het paasvuur.
  • De nieuwe gemeenteraad en burgermeester & wethouders (na de gemeenteraadsverkiezingen) op de hoogte brengen van het immaterieel erfgoed. Hierbij aangeven wat van belang is bij de organisatie van het paasvuur en waar uitdagingen liggen.
  • De succesvolle sponsoractie uit vorige jaren herhalen. Opnieuw contact leggen met bedrijven na Corona, nieuwe sponsors zoeken, en nieuw gestarte bedrijven benaderen. Een spaaractie in samenwerking met Tamoil tankstations organiseren waarbij de paasvuurbouwers korting krijgen op hun tankbeurt en ook het paasvuur een bijdrage krijgt.
  • Discussies over stikstof en CO2 in de gaten houden. Goed geïnformeerd zijn over de uitstoot het eigen Paasvuur en cijfers paraat hebben.

2019-2021

  • Laten zien dat het paasvuur Espelo dankzij de samenwerking met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer op een verantwoorden en duurzame wijze gebouwd wordt.
  • Meepraten over het evenementenbeleid Rijssen-Holten.
  • De sponsoractie blijven voortzetten. Hiervoor actief alle lokale bedrijven benaderen.
  • Overleggen met de Jongerenclub Nieuw-Heeten om te brainstormen hoe kinderen nog meer te betrekken bij het paasvuur.
  • Vrijwilligers blijven werven

2017-2018

  • Regelmatig gesprekken voeren met de andere Holtense paasvuren en de gemeente over wet- en regelgeving.
  • Vrijwilligers en nieuwe bestuursleden werven.
  • Ieder jaar actief met de gemeente in overleg gaan om overbodige regeldruk te verminderen en zo een aantrekkelijk evenement te organiseren.
  • Om de jeugd meer te betrekken: Jonge paasvuurbouwers een pro-actieve rol en verantwoordelijkheid geven en bij het bestuursoverleg ook regelmatig jeugd van buiten het bestuur uitnodigen om de kennis op deze manier door te geven.
  • Samenwerken met de Espelose Jongerenvereniging en Volkscommissie Espelo.

Contact

Stichting Paasvuur Espelo
Holten
Overijssel
Nederland
Website