Met het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG) te Leuven werkt KIEN sinds 2022 aan een driejarig project, waarbij we onderzoeken en documenteren hoe specifieke vormen van immaterieel erfgoed een bijdrage kunnen leveren aan het versterken van ecologische duurzaamheid, toegespitst op het thema ‘water en land’.
Opzet project
We behandelen in drie projectjaren drie actuele uitdagingen: waterbeheer, behoud van biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid. We benaderen deze uitdagingen vanuit een eigen invalshoek, wisselen ervaring en expertise uit en leveren daarmee een bijdrage aan nieuwe oplossingen. Elk van de drie themajaren starten we met het inventariseren van duurzame immaterieel erfgoedpraktijken. Samen met de erfgoedgemeenschappen brengen we de noden en behoeften van hun duurzame praktijken in kaart. Ten slotte besteden we aandacht aan het naar buiten brengen van de verzamelde kennis en inzichten, en meer specifiek aan informatieverstrekking aan beleidsmakers. In het project vergelijken we de resultaten uit Vlaanderen en Nederland, brengen erfgoedgemeenschappen bij elkaar en bouwen we een lerend netwerk op rond immaterieel erfgoed en duurzaamheid in Vlaanderen en Nederland.
Themajaar 1: Waterbeheer
De veel te droge zomers, te lage grondwater-standen, overstromingen en wateroverlast van de afgelopen jaren maken het ons duidelijk: waterbeheer is een erg belangrijke uitdaging waar we vandaag beter veel aandacht aan besteden. Immaterieel erfgoedpraktijken kunnen hier voor nieuwe inzichten zorgen of inspiratie bieden. We kunnen de ervaring van vroeger gebruiken om de klimaatoplossingen van morgen te vinden.
In het themajaar ‘Waterbeheer’ namen we daarom twee immaterieel erfgoedpraktijken onder de loep: traditionele graslandbevloeiing en het vakmanschap van de watermolenaar. Samen met erfgoedgemeenschappen, beheerders en onderzoekers gingen we op zoek naar de mogelijke bijdragen van beide immaterieel erfgoedpraktijken aan klimaatuitdagingen.
Over dit thema zijn filmpjes en een podcastserie gemaakt. Je vindt deze op deze pagina van www.waterenland.be.
Ook verschenen er meerdere publicaties:
- Blue Paper: Intangible Heritage to Strengthen Local Water Management
- Volkskunde: Water & Land (artikel)
- De kracht van watermolenlandschappen
- Traditionele graslandbevloeiing voor de toekomst
Themajaar 2: Biodiversiteit
Het verdwijnen van soorten en variëteiten vormt een reële bedreiging voor de planeet. Praktijken zoals het heggen leggen en vlechten, en het houden van bijen hebben een positieve impact op biodiversiteit en bestuderen we in 2024.
KIEN maakte rond dit thema de Brochure: Meer dan bijen houden. De resultaten uit dit onderzoek worden meegenomen in het tweede themajaar.
Themajaar 3: Bodemvruchtbaarheid
Problemen zoals verschraling van de bodem of overbemesting komen maar al te vaak voor. Ook hier zijn tal van erfgoedpraktijken een mogelijk onderdeel van de oplossing. In 2024 en 2025 gaan we aan de slag met dit thema.
In samenwerking met
Dit project wordt opgevolgd door een internationale, diverse klankbordgroep met vertegenwoordigers van de volgende organisaties: Agentschap Onroerend Erfgoed, Antwerp Cultural Heritage Sciences - Universisteit Antwerpen, Centre Connecting Humans and Nature - Universiteit Nijmegen, Instituut voor Landbouw-, Visserij-, en Voedingsonderzoek, Meertens Instituut, Pulse Transitienetwerk , Vlaamse Landmaatschappij, Vlaamse Milieumaatschappij, Regionaal Landschap Rivierenland, Stichting Wageningen Research - Wageningen Environmental Research, Werkplaats immaterieel erfgoed. Dit project wordt gerealiseerd met steun van de Vlaamse overheid.
Bron teksten: Immaterieel erfgoed en duurzame ontwikkeling (waterenland.be)