Voorwaarden voor bijschrijving in een UNESCO Lijst
Een van de voorwaarden die UNESCO stelt, is dat het betreffende immaterieel erfgoed moet zijn bijgeschreven in een inventaris van het betreffende land. In ons geval is dat de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
Procedure
Alleen lidstaten bij UNESCO kunnen immaterieel erfgoed voordragen voor een van de lijsten. Dat betekent dat de Nederlandse regering de enige is die namens het Koninkrijk der Nederlanden een nominatie kan indienen, dat kun je als immaterieel erfgoedgemeenschap dus niet zelf doen, zoals bij de Inventaris.
De minister van OCW laat zich hiervoor adviseren door een speciale commissie van de Raad voor Cultuur. Die maakte een selectie uit de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Je kunt bij KIEN aangeven dat je het immaterieel erfgoed beschikbaar wilt stellen voor een voordracht voor een UNESCO Lijst. KIEN vraagt dan alle gemeenschappen met immaterieel erfgoed in de Inventaris of ze die ambitie hebben.
Momenteel wordt er gewerkt aan een procedure waardoor alle delen van het Koninkrijk, ook uit het Caribisch deel van het Koninkrijk, nominatiedossiers kunnen worden ingediend.
Nominatiedossier
Waar bestaat een nominatiedossier uit? De basis wordt gevormd door een nominatieformulier, dat je kunt vinden op de website van UNESCO. De vragen die gesteld worden zijn vergelijkbaar met de vragen die gesteld worden in het borgingsplan voor de Inventaris. Je moet een beschrijving geven van het betreffende immaterieel erfgoed, de betrokkenen, de borgingsacties uit het verleden en de toekomstige borgingsacties. De vragen voor een internationale voordracht zijn wel wat ingewikkelder. Zo wordt er bijvoorbeeld ook gevraagd hoe de bijschrijving van dit immaterieel erfgoed bijdraagt aan de zichtbaarheid van en dialoog over immaterieel erfgoed wereldwijd.
Naast het nominatiedossier moet er in letters of consent aangetoond worden dat de immaterieel erfgoedgemeenschap weet heeft van en instemt met de voordracht. Ook wordt er een film van maximaal tien minuten bijgevoegd, en tien foto's die alle aspecten van het immaterieel erfgoed tonen.
Beoordeling
Een keer per jaar kunnen er voordrachten ingediend worden bij UNESCO. Dat moet vóór 31 maart gedaan worden. Vervolgens checkt het bureau van UNESCO in Parijs of de voordracht compleet is en aan alle functionele eisen voldoet. Daarna buigt de Evaluation Body zich over de inhoud van de voordrachten. De Evaluation Body bestaat uit zes immaterieel erfgoedexperts en zes vertegenwoordigers van NGO's, uit alle delen van de wereld. Zij adviseren het Intergouvernementeel Comité over de voordrachten. Het Comité neemt tijdens de jaarlijkse vergadering het besluit om immaterieel erfgoed in de lijsten in te schrijven. Dat gebeurt anderhalf jaar na indiening van het dossier in Parijs.
Voordrachten namens Nederland
In december 2017 werd Ambacht van molenaar als eerste voordracht van Nederland bijgeschreven in de Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid.
In 2021 werden de Corsocultuur en Valkerij op de Representatieve Lijst geplaatst.
Nederland diende een nominatie in van Zomercarnaval Rotterdam en diende samen met andere Europese landen een multinationale voordracht in van Traditionele bevloeiing van grasland. Tijdens de vergadering van het Comité van Unesco in Botswana (4 t/m 8 dec 2023) wordt besloten of deze vormen van immaterieel erfgoed op de Representatieve Lijst geplaatst worden.
De drie lijsten
Er zijn drie internationale lijsten bij dit UNESCO Verdrag:
Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid
Lijst van Immaterieel Erfgoed dat dringend borging nodig heeft
Register van goede borgingspraktijken
Nationale of multinationale voordracht?
Nederland kan alleen een voordracht doen, of samen met andere landen. UNESCO heeft graag dat landen samen een voordracht doen. Samenwerking, kennisdeling is immers erg belangrijk en immaterieel erfgoed is vaak grensoverschrijdend. Het is hierbij belangrijk dat het immaterieel erfgoed ook in het andere land in de inventaris is bijgeschreven.
Aansluiten bij een bestaande voordracht
Het is ook mogelijk om later aan te sluiten bij een voordracht die eerder door een ander land is gedaan voor hetzelfde immaterieel erfgoed. Je moet hiervoor toestemming hebben van alle landen die al ingeschreven zijn in dat dossier.
UNESCO website
Je kunt op de website van UNESCO alles lezen over het Verdrag en de drie lijsten. Ook kun je door de lijsten bladeren om te zien wat er allemaal op staat en kijken hoe de voordrachtformulieren eruit zien.